Nizomiy nomidagi

1.2. Nutq va uni o'stirish tushunchasi
Nutq va uni o’stirish tushunchasi. Nutq kishi faoliyatining turi, til vositalari so’z, so’z birikmasi, gap asosida taffakurni ishga solishdir. Nutq o’zoro aloqa va xabar funksiyasini, o’zoro fikrni his-hayajon bilan ifodalash va boshqalarga tasir etish vazifasini bajararadi. Yaxshi rivojlangan nutq jamyatda kishinig akyif faoliyatining muhim vositalaridan biri sifatida hizmat qiladi. O’quvchi uchun esa nutq maktabda muvvaqiyatli ta’lim olish qurolidir. Nutq - o’stirish nima ? Agar o’quvchi va uning tilidan bajarilgan ishlari ko’zda tutilsa ,nutq o’stirish deganda tilni har tomonlama talaffuzi , lug’ati ,sintaktik qurilishi, bog’lanishli nutqni aktif amaliy o’zlashtirish tushuniladi .Agar o’qituvchi ko’zda tutilsa nutq o’stirish deganda, o’quvchilar tilining talaffuzi, lug’ati, sintaktik qurilishi va bog’lanishli nutqni faol egallashlariga yordam beradigan metod va usullarni qo’llash tushunladi. Nutq faoliyati uchun, shuningdek o’quvchilar nutqini o’stirish uchun bir necha shartga rioya qilish lozim:

1. 
   Kishi nutqini yuzaga chiqishi uchun talab bo’lishi kerak. O’quvchilar nutqini o’stirishning metodik talabi o'quvchi o'z fikrini nimanidir og'zaki yoki yozma bayon qilish xohishi va zaruriyatini yuzaga keltiradigan vaziyatni yaratish hisoblanadi.
   
2. 
   Har qanday nutqning mazmuni, materiali bo’lishi lozim. Bu material qanchalik to’liq, boy, qimmatli bo’lsa, uning bayoni shunchalik mazmunli bo’ladi.
   
3. 
   Fikr tinglovchi tushunadigan so’z, so’z birikmasi, gap, nutq qoidalari yordamida ifodalansagina tushinarli bo’ladi. Shuning uchun nutqni muvaffaqiyatli o’stirishning uchunchi sharti - nutqni til vositalari bilan qurolllantirish hisoblanadi.
   

Nutqni egallashning qator talablari mavjud. Bular:
1. Adabiy til normalarini o’zlashtirish.
2. Jamyatimizning harharbir azosi uchun zarur bo’lgan muhim nutq malakalarini , ya’ni o’qish va yozish malakalarini o’zlashtirish.
3. O’quvchilar nutq madanyatini takomillashtirish.
Nutq o’stirishda uch yo’nalish aniq ko’zga tashlanadi :