Nomli toshkent davlat pedagogika universiteti

Ta’lim va tarbiyaning birligi qoidasi va moxiYati

Maktab o‘quvchilariga ta’lim berish, tarbiyalash va ularning umumiy rivojlanishlarini bir butunlikda amalga oshirish zarur. Ta’lim tizimida ta’lim va tarbiyaning birligi qoidasi asosiy va etakchi qoidalardan biri hisoblanadi. U didaktik qonunlarning o‘qish va o‘qitish borasidagi tub moxiYatini ifodalaydi; Binobarin, o‘quv fanlarining har biri, xatto, ayrmi mavzu va mavzuchalari ham, shubxasiz tarbiyalovchilik xarakterga ega.

Ta’lim jarayonida o‘tilayotgan katta va kichik mavzularning mazmunidan kelib chiqadigan tarbiyaviy tomonlarini to‘G‘ri belgilash va uni ta’lim bilan birga bir butunlikda amalga oshirishni ta’minlash juda muhim va hal qiluvchi axamiYatga ‘ga.
Demak, bir butun ta’lim jarayonida ikki o‘zaro boG‘liqlik: xayotni bilish va unga bo‘lgan munosabatni tarkib topish jarayoni ajralib turadi. Maktabda beriladigan ta’lim bilan tarbiya o‘rtasidagi pedagogik jarayoning butunligini ta’min etuvchi o‘zviy birlikhaimsha mavjud.
Maktab ta’limida o‘quvchilar tabiiy fanlarni – matematika, kimyo, biologiYa, astranomiYa va boshqa fanlarni o‘zlashtirish orqali ilmiy e’tiqodlari shakllana boradi. Ular dunyoni o‘rganish mumkinligini ilmiy asosda anglab oladilar, haqiqatga ishonch bilan, yolG‘on narsalarga nafrat bilan qaray oladigan bo‘ladilar. Ular ustidan xaqqoniy xukm chiqaradigan aqlli, idrokli, iymonli inson bo‘lib etishadilar.
Maktab ta’limida gumanitar fanlarning ham tarbiyaviy axamiYati juda muhimdir. Tarix fanini o‘zlashtirish orqali o‘quvchilar (Yangi taklif etilgan fani dasturi asosida) jumxuriYatimiz tarixi, uning rivojlanish bosqichlari, moddiy-madaniy, jismoniy-siyosiy, ma’naviy jixatdan rivojlanishi, adabiy-badiiy merosi, bobokalonlarimiz tomonidan qoldirilgan qimmatli xazinalarimiz, xozirgacha o‘rganilmay qolgan aql pedagogikasi durdonalari bilan tanishadilar. qo‘ying-chi, sharqona udumlar, odatlar dunyosiga kirib boradilar, tarixning chin madadkori xalq ommasi ekanligi haqida aniq bilimga ega bo‘ladilar. Adabiyot va san’atni o‘rganish o‘quvchilarni chin inson qilib tarbiyalashdagi eng zarur shartlaridan biridar.
Ta’lim-tarbiyaning birligi ta’lim jarayonini to‘G‘ri tashkil qilish va o‘qitishning xilma-xil usullaridjan foydalana olishga ko‘p jixatdan boG‘liq dir. Ayniqsa, ta’lim bilan tarbiyaning birligini tiha’minlamoq uchun:

• 
  bayon qilinayotgan o‘quv materiallarining mazmuni ham ilmiy, ham G‘oYaviy jixatdan to‘G‘ri tashkil qilinishi;
  
• 
  o‘qitilayotgan temaning ilmiy va tarbiyaviy moxiYati ochib berilishi, ta’lim jarayonida xadislardan foydalanish imkoniYatini Yaratilishi;
  
• 
  bayon qilinayotgan ilmiy bilimlarning puxta va mustaxkam o‘zlashtirilishi va turmushda unga amal qilinishi;
  
• 
  ta’limda muammoli jarayonni vujudga keltirish, o‘quvchilarning qiziqishlari, aktivlik, tashabbuskorliklarini ta’minlashga e’tiborning kuchaytirilishi;
  
• 
  ta’lim jarayonida o‘quvchilarning uyushqoqlik, intizomlilik va javobgarlikni sezish, o‘zaro yordam xislarini tarbiyalashni ta’minlamoq zarur.