Nuraliyeva xafiza otaevna


Jadval 2.2  Katta yoshli aholini jinsga, yoshga mos va kasb guruxlari uchun oziq



Yüklə 1,95 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə12/121
tarix11.05.2023
ölçüsü1,95 Mb.
#111644
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   121
Гигиена дарслик ПДФ

Jadval 2.2 
Katta yoshli aholini jinsga, yoshga mos va kasb guruxlari uchun oziq 
moddalar iste’mol qilishning tavsiya etilgan o‘rtacha kunlik me’yorlari
(SanQ va M № 0347-17) 
Yosh 
guruxlari, 
yilda 
Oqsillar, g 
Yog‗lar,g 
Karbonsuvlar, 

Jami 
Shu 
jumladan, 
xayvon 
oqsillari 
Jami 
Shu 
jumladan, 
o‗simlik 
yog‗lari 
I gurux kasb (erkaklar)
18-29 
72 
40 
81 
25 
358 
30-39 
68 
37 
77 
24 
335 
40-59 
65 
36 
70 
21 
303 
I gurux kasb (ayollar)
18-29 
61 
34 
67 
20 
289 
30-39 
59 
33 
63 
19 
274 
40-59 
58 
32 
60 
18 
257 
II gurux kasb (erkaklar)
18-29 
80 
44 
93 
28 
411 
30-39 
77 
42 
88 
27 
366 
40-59 
72 
40 
83 
25 
366 
II gurux kasb (ayollar)
18-29 
66 
36 
73 
22 
318 
30-39 
65 
36 
73 
22 
318 
40-59 
63 
35 
70 
21 
305 
III gurux kasb (erkaklar)


28 
18-29 
94 
52 
110 
33 
484 
30-39 
89 
49 
105 
32 
462 
40-59 
84 
46 
98 
39 
432 
III gurux kasb (ayollar)
18-29 
76 
42 
87 
26 
378 
30-39 
74 
41 
85 
26 
378 
40-59 
72 
40 
83 
25 
366 
IV gurux kasb (erkaklar)
18-29 
108 
59 
128 
39 
566 
30-39 
102 
56 
120 
36 
528 
40-59 
96 
53 
113 
34 
499 
IV gurux kasb (ayollar)
18-29 
87 
48 
102 
31 
462 
30-39 
84 
46 
98 
29 
432 
40-59 
82 
45 
95 
27 
417 
V gurux kasb (erkaklar)
18-29 
117 
64 
154 
47 
585 
30-39 
111 
61 
144 
44 
550 
40-59 
104 
57 
137 
42 
524 
 
Vitaminlar. 
Vitaminlar-past molekulali organik birikmalar bo‗lib, biologik faol 
xususiyatga egadir va ular juda kam miqdorda bo‗lishiga qaramay bir qator 
fiziologik, biologik va kimyoviy jarayonlarni tartibga solib turadi. Ko‗pgina 
vitaminlar fermentlar tarkibiga kirib, ularning faolligini jadallashtiradi, organizmni 
tashqi ta‘sirlariga javob berish qobiliyatini, immunitetni, jismoniy va aqliy 
mehnatni oshiradi. 
Vitaminlar organizmda deyarli sintez qilinmaydi va organizmda yig‗ilmaydi, 
natijada ularning miqdori ovqat tarkibida bo‗lmasa yoki kamayib ketsa, 
kasallikning kelib chiqishi muqarrar bo‗ladi. Tabiiy vitaminlar hayvon o‗simlik 
ozuqa moddalarida uchraydi. 
Inson organizmining vitaminlarga bo‗lgan kunlik ehtiyoji atigi bir necha 
milligrammni tashkil etadi, ammo organizmga vitaminlarning kam tushishi 


29 
oqibatida organizmda biokimyoviy o‗zgarishlar va moddalar almashinuvining 
buzilishlari kelib chiqishi mumkin.
Vitaminlar 3 ta guruhga bo„linadi: 
1. Suvda eruvchi (B, S, Vit 
PP
, Vit B
5
, B
6
, B
2
, B
1
,B
12
, B
9
, B
P

2. Yog‗da eruvchi vitaminlar (Vit D, Vit A, Vit E, Vit K) 
3. Vitaminsimon birikmalar (Vit B
8
, lipovaya kislota, B
13
, B
15
, B 
4
). 
Jadval 2.3 
Vitaminlarning turlari, gipovitaminoz xolatlari va ular uchraydigan oziq-
ovqat mahsulotlari
Vitaminlarning
nomlari 
Gipovitaminoz xolatlari 
Vitaminlar ko‗proq 
uchraydigan oziq-ovqat
mahsulotlari 
Vitamin 

(askorbinat kislota) 
Singa kasalligi, qon quyilishi, 
tishlarning 
tebranishi, 
milklarning qonashi, anemiya
na‘matak, 
qora 
smorodina, qizil bulgar 
qalampiri, 
ukrop, 
karam, 
malina, 
petrushka, 
apelsin, 
limon 
B
1
(tiomin bromid) 
Beri-beri kasalligi yuzaga kelib, 
og‗ir polinevrit holatini yuzaga 
keltiradi. 
Pivo 
achitqilari, 
xamirturush, 
guruch 
kepagi, bug‗doy uni, 
no‗xat loviya, yong‗oq, 
jigar, buyrak, yurak mol 
go‗shti 
B
2
(Riboflavin) 
Organizmda 
oksidlanish 
jarayoni buziladi, yog‗ va 
aminokislotalarning 
so‗rilishi 
buziladi, 
yorug‗ga 
qaray 
olmaslik, 
ya‘ni 
yorug‗dan 
Pishloq, tvorog, jigar, 
buyrak, 
javdar 
non, 
pivo 
achitqilari, 
xamirturush, 
ismaloq, 
yong‗oq, qora bug‗doy 


30 
qo‗rqish, ko‗zdan yosh oqishi, 
yaxshi ko‗rmaslik ko‗zda og‗riq 
kuzatiladi. 
yormasi 
B
6
(piridoksin 
gidroxlorid) 
mushaklarning kuchsizlanishi, 
yurishning qiyinlashishi, tez 
achchiqlanish, lab, til shilliq 
pardalarining 
va 
terining 
yallig‗lanishi kuzatiladi. 
Pivo achitqilari, baliq, 
boshoqli doni va kepagi 
B
12 
(Sianokabalamin) 
Anemiya 
kasalligi 
kelib 
chiqadi. 
Jigar, sut mahsulotlari, 
tuxum 
Vitamin P (Rutin) 
qon tomirlarining rezistenligi 
kamayadi va qon tomirlari 
sinuvchan va o‗zidan qon 
o‗tkazib yuborish xususiyatiga 
ega bo‗ladi. 
garmdori, sitruslar, qora 
smorodina, 
grechka, 
mevalar 
Vitamin 
PP 
(nikotin kislota) 
Pellagra kasalligi, T- va B 
limfotsitlar kamayadi. To‗qima 
va 
a‘zolarning 
faoliyati 
buziladi. 
Pivo 
achitqilari, 
xamirturush, 
dukkakli 
o‗simliklar, eryong‗oq, 
guruch po‗stlog‗i 
Vitamin N (biotin) 
Seborey dermatiti,
kon‘yuktivit, 
anemiya, 
depressiya. 
Jigar, 
soya, 
tuxum 
sarig‗i, 
qo‗ziqorinlar, 
piyoz, shpinat 
Vitamin 
«A» 
(Retinol) 
Shapko‗rlik, sariq va ko‗k 
ranglarni 
qabul 
qilmaslik 
holatlari. 
Tuxum, 
sariyog‗, 
qaymoq, jigar shaftoli, 
pomidor, sabzi, karam, 
bulgar qalampiri 
Vitamin 
«D» 
(kalseferol) 
Qonda 
fosfor 
va 
kalsiy 
miqdorining kamayib ketishi 
Jigar, baliq jigarining 
yog‗i, 
tuxum, 
sut, 


31 
natijasida suyaklar to‗qimasi 
bo‗shashib, mort bo‗lib qoladi. 
Bolalarda raxit kasalligi, ya‘ni
oyoq suyaklari qiyshayadi, tish 
kariesi kelib chiqadi. 
sariyog‗ 
Vitamin 
«E» 
(tokoferol) 
Homilaning 
o‗sishiga 
va 
homiladorlikni 
me‘yorda 
ketishini ta‘minlaydi. 
Na‘matak, 
tuxum 
sarig‗i, danak 
Vitamin «K» 
Qonning 
ivish 
hususiyatini 
sekinlashtiradi. Oshqozon va 
ichak 
silliq 
mushaklarni 
peristaltikasini oshiradi 
Yashil 
o‗simliklar, 
karam 
 
Organizmning vitaminlarga bo‗lgan extiyoji odamlarning yoshiga, yashab 
turgan joyining iqlim sharoitiga, bajaradigan ishining turi va og‗ir-engilligiga 
bog‗liq bo‗ladi (jadval 2.4). 

Yüklə 1,95 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   121




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin