O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

38-mavzu:Operativ nozim rahbarligi vaharakatlanuvchi 
tarkibningyo‘nalishdagi ishini nazorat qilish 
Reja 
1.
Operativ nozim rahbarligi va harakatlanuvchi tarkibning yo‘nalishdagi ishini 
nazorat qilish 
2.
Yuk tashish uchun buyurtmalar qabul qilish tartibi. Smena-sutka davomida yuk 
tashish operativ rejasini tuzish 
3.
Avtomobillarning ishga chiqishini tashkil qilish va ishga chiqarish grafigini 
tuzish 
Yuk tashish operativ nozimlik rahbarligining vazifasi: 
– yuk tashishga buyurtmalar qabul qilish smena-sutka rejasini tuzish; 
– avtomobillarning yo‘nalishga chiqishi va qaytishini tashkil qilish; 
– yo‘nalishdagi ishini kuzatib borish; 
– hisobot yuritish va uni tahlil qilish; 
– transportning beto‘xtov ishlashini va samaradorligini ta’minlashdan iborat. 
Avtotransport 
korxonasi 
nozimlik 
guruhi 
harakatlanuvchi 
tarkibning 
yo‘nalishdagi ishiga rahbarlik qilish jarayonida quyidagi tadbirlarni amalga oshiradi: 
1. Yuk ortish-tushirish punktlari, yuk jo‘natuvchi va yuk qabul qiluvchi 
tashkilotlar bilan operativ aloqani ta’minlash. 
2. O‘rnatilgan yo‘nalishlarda avtomobillarning harakatini kuzatish. 
3. Har bir yuk jo‘natuvchi tashkilotdan reja bo‘yicha tashilayotgan yuk 
miqdorini nazorat qilish. 
4. Qisqa muddatli va muhim yuklarni tashish ishlarini birinchi navbatda 
bajarilishini ta’minlash, sharoitga qarab zarur bo‘lsa, yuk tashish yo‘nalishlarini yoki 
yo‘nalishlarda ishlaydigan avtomobillar sonlarini o‘zgartirish. 
5. Yo‘nalishda yuk tashish rejasini bajarish mobaynida yuzaga keladigan ba’zi 
bir kamchiliklarni bartaraf qilishda tegishli chora ko‘rish.
6. 
Haydovchilar 
talabnomasiga 
asosan 
yo‘nalishga 
texnik 
yordam 
avtomobillarini jo‘natish. 
Doimiy yuk aylanib turadigan yirik yuk jo‘natuvchi va qabul qiluvchi 
tashkilotlarda maxsus nozimlik punktlari tashkil qilinadi. Masalan, temiryo‘l bosh 
bekatidan konteynerlarni tashishda, yalpi yuklar (paxta, chigit, bug‘doy, sholi, 
shag‘al) tashishda va shunga o‘xshash holatlarda. 
Yuk tashishni boshqarishda nozimlik aloqasini tashkil qilish katta ahamiyatga 
ega. Bunda telefon, telegraf va radioaloqasidan foydalaniladi. 
Telefon aloqasi 2 va ko‘p tomonlama (selektor) gaplashish imkonini beradi. 
Agarda yuk punktlari va avtotransport korxonalari shahar telefon tarmog‘iga ulangan 
bo‘lsa,bunday aloqa ATS tarmog‘i orqali amalga oshiriladi. 

---

637
Bevosita telefon aloqalari nozimlik kommo‘tatorlari orqali amalga oshiriladi. 
Bunda dkz-40, dks-70 rusumli kommo‘tator qurilmalaridan foydalaniladi. Telegraf 
aloqasida teletayp qurilmasi yordamida turli masofalarga qisqa vaqtda juda yuqori 
tezlikda ma’lumotlar uzatiladi va qabul qilinadi. Avtomobil transportida 
radioaloqasini qo‘llash keng tarqalgan bo‘lib radioaloqa nozimlik punktlari va 
avtomobillar orasida tashkil qilinadi. Odatda, bunday aloqa vositasi karyerlarda va 
katta qurilishlarda foydalaniladi. 
Keyingi paytlarda suv inshootlari, temiryo‘l bosh bekatlari, katta qurilishlar va 
shu 
kabilarda 
televizion 
aloqalardan 
foydalanilmoqda. 
Bunday 
joylarda 
avtomobillarning ishi maxsus telekameralar yordamida kuzatilib, boshqarib boriladi. 
Ko‘rilgan tadbiriy choralar haydovchilarga eshittirish qurilmalari orqali yetkaziladi.