O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202

 
Yukko‘taraolishqobiliyatidan 
foydalanishdarajasiga 
ko‘ra
. 
Bu 
ko‘rsatkichyukning (nisbiy og‘irligi) hajmiy og‘irligi va tashishga tayyorlanganligi 
(joylashtirish, bog‘lash, presslash va h.k.) Bilan bog‘liq bo‘lib, yuklar 4sinfga 
bo‘linadi: 
1-sinf - avtomobilning yuk ko‘tarishdan foydalanish koeffitsienti darajasi-1 
2-sinf - avtomobilning yuk ko‘tarishdan foydalanish koeffitsienti darajasi 
-99-0,77 (0,8) 
3-sinf - avtomobilning yuk ko‘tarishdan foydalanish koeffitsienti darajasi 
-0,70-0,51 (0,6) 
4-sinf avtomobilning yuk ko‘tarishdan foydalanish koeffitsienti darajasi 
-0,5 va undan kam bo‘lganyuklar kiradi. 
Yuklarni sinflarga bo‘lib tasniflash 1 tonna yuk tashish tarifi (haqi)ni belgilash 
uchun kerak. 
Yuklarnihar xil sinflarga kiritish uchun maxsus tavsifnoma bor. 
Ba’zibiryuklar tashishga tayyorligiga ko‘ra har xil sinfli bo‘lishlari mumkin. 
Masalan, presslangan hashak (somon) 2-sinf, presslanmaganesa - 4 sinf va h.k. 
Yuklarni tashishda xavfsizlik texnikasi va mehnatmuxofazasi talablarigako‘ra 
ham tasniflanadilar. 
Tashish sharoitiga ko‘ra
yuklar quyidagicha bo‘lishi mumkin: 
-oddiy, ya’ni hech qanday maxsus moslama talab etmaydigan; 
-tez buzuluvchi (oziq-ovqat mahsulotlari). Ularni tashish uchun maxsus 
sanitariya va harorat shartlari zarur; 
-keskin va ko‘ngilsiz xidli; 
-tirik (mol va qushlar). Bunday mollarni tashish uchun transport vositalari 
tashiluvchimoddalarni yo‘llarda oziqlantirish va ular axlatini tozalash va h.k.larga 
moslanganbo‘lishi zarur. 
Omborlarda saqlanish sharoitlariga ko‘ra
yuklar 4 guruhga bo‘linadi: 
-yog‘ingarchilik va harorato‘zgarib turishidan buzilmaydigan (qum, shag‘al, 
maydalangan tosh, toshko‘mir va h.k.). Bunday yuklarni usti ochiq maydonchalarda 
saqlash mumkin; 

---

456
-yog‘ingarchilikdan buzilishi mumkin (metall, metall buyumlari, g‘isht va h.k). 
Bunday yuklarni usti berk ayvonchalarda saqlash zarur; 
-yog‘ingarchilik va haroratning o‘zgarishi natijasida buziluvchi yuklar. Bunday 
yuklarni berkitilgan xonalarda va issiq (sovuq) ni izolyasiyalanuvchi va zarur 
haroratnisaqlovchi (tez buziluvchi tovarlar-muzlatkichlarda, muzlashi mumkin 
bo‘lmagan suyuqliklarni esa -isitiluvchi omborlarda va h.k.); 
- maxsus rezervuar (idish) larda saqlanuvchi (suyuq yonilg‘i, moylar va shu 
kabilar) kiradi.