O ‘ zbekiston respublikasi oliy va o ‘ rta maxsus ta ’ lim vazirligi toshkent – 202
Yüklə 7,21 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Tashish (birligi) og‘irligiga ko‘ra
- O‘lchamlariga ko‘ra yuklar
- Xavflilik darajasiga ko‘ra
|
Turlarigako‘ra
: sanoat, qishloq xo‘jalik, qurilish, savdo va kommunal xo‘jalik yuklari bo‘lishlari mumkin Ortish-tushirish ishlariga ko‘ra yuklar: donali, uyib tashiluvchi va quyo‘luvchi yuklarga bo‘linadilar. Tarali yuklarni odatda donali yuklarga kiritiladi. Uyib tashiluvchi yuklarga sochiluvchan va ortishda uyilib tashilishi mumkin bo‘lgan mayda-donali yuklar (qum, shag‘al, tosh ko‘mir, o‘tin va h.k.) Kiradi. Sochiluvchan yuklarga don va shunga o‘xshash mahsulotlar kiradi. Donali yuklarni tashishda ular joy miqdori bilan hisoblab boriladi. Tashish (birligi) og‘irligiga ko‘ra yuklar me’yoriy og‘irlikdagi va og‘ir massaliyuklarga bo‘linadi. Tarali va donali yuklarning chegaraviy me’yoriy og‘irligi - 250 kg, dumalatib suruluvchi yuklar uchun – 400 kg. Ko‘rsatilgan miqdordan og‘ir 453 bo‘lgan yuklar og‘ir massali yuklar qatoriga kiritiladi. Agar yuk og‘irligi 4-5 tonnadan ortiq bo‘lsa,uni tashish uchun maxsus transport vositasi talab qilinishi mumkin. O‘lchamlariga ko‘ra yuklar : gabaritdagi, ya’niavtomobilning standart kuzovida tashilishi mumkin bo‘lgan yuklar; nogabarit yuklarga bo‘linadi. Nogabarit yuklarga balandligi 2,5m, eni 2,0 m va uzunligi 3,5m (uzun o‘lchovli yuklardan tashqari) danortiq o‘lchamliyuklar kiradi. Uzun o‘lchamli yuklarga uzunligi kuzov uzunligigaqo‘shimcha uning uchdan bir qismi va undan ham uzun yuklar kiradi. Nogabarit yuklar faqatgina davlat avtomobil nazorati (dan) ruxsatiga binoan va qizil chiroq (belgi) o‘rnatilgan holda tashilishlari mumkin. Xavflilik darajasiga ko‘ra yuklar mdh davlatlarida 7 guruhga bo‘linadi: 1 guruh - xavfligi kam (qum, shag‘al, tuproq, g‘isht va h.k.); 2 guruh - tez o‘t olinuvchi moddalar (benzin, atseton, kinoplenka va h.k); 3 guruh - issiq va chang chiqaruvchi (sement, asfal’t, ohak va h.k.); 4 guruh - kuydiruvchi (kislota va ishqorlar); 5 guruh - ballonda tashiluvchi siqilgan va suyo‘ltirilgan gazlar; 6 guruh - nogabarit (o‘lchamiga ko‘ra xavfli yuklar); 7 guruh - portlovchi, zaharlovchi va radiaktiv moddalar; Xalqaro yuk tashish qoidalarigabinoan evropa davlatlarixavflilik darajasiga ko‘ra birlashgan millatlar tashkiloti ekspertlar qo‘mitasi tavsiyasiga ko‘rayuklarni tashish uchun adr kelishuvi nomi bilan tashiluvchi buyum va tovarlarni tashish uchun xalqaro konvensiya qabul qilingan bo‘lib, unda yuklar xavflilik darajasiga binoan quyidagi 9 sinfga bo‘linadi: 1-sinf - portlovchi modda va tovarlar; 2-sinf - gazlar: siqilgan, suyo‘ltirilgan yokiyuqori bosim bilan suyo‘ltirilgan; 3-sinf - suyuq yonilg‘ilar; 4.1.-sinf - yonuvchi qattiq jismlar; 4.2.-sinf - o‘zi yonib ketish xususiyatli moddalar; 4.3.-sinf - suv tegishi natijasida gaz chiqaruvchi moddalar; 5.1.-sinf - oksidlovchi moddalar; 5.2.-sinf - organik peroksid (o‘ta oksid)lar; 6.1.-sinf - zaharlovchi moddalar: 6.2.-sinf - yuqumli (infeksion) moddalar; 7-sinf- radiaktiv moddalar; 8-sinf- korroziyalanuvchi moddalar; 9-sinf- har xil xavfli modda va tovarlar (yuqoridagi sinflarga kiritilmagan). Yuklarning xavflilik belgilari 1 2 3 4 454 Portlovchi mod- Dalar Portlovchi Moddalar Portlovchi Moddalar Portlovchi Moddalar 5 6 7 8 Alangalanmay- Digan, notoksik Gazlar Tezalangalana- Digan gazlar va Suyuqliklar Tez alangalanadigan qattiq moddalar O‘z-o‘zidan Yonuvchi Moddalar 9 10 11 12 Suv tekkanda tez Alangalanadig an Gaz ajratuvchi Moddalar Oksidlovchi Moddalar Organik Peroksidlar Toksik Moddalar 13 14 15 16 Infeksiyali Moddalar I toifali Radioaktiv Materiallar Ii toifali Radioaktiv Materiallar Iii toifali Radioaktiv Materiallar 17 18 |