O. A. Shermatov b. Z. Nosirov d. T. Islamova m. Ya. Qobulova d. B. Axmadaliyeva r. D. Imomov

Yüklə 1,14 Mb. səhifə 126/244 tarix 20.06.2023 ölçüsü 1,14 Mb. #133311

Қишлоқ хўжалиги иктисодиёти

Bu səhifədəki naviqasiya:

• Fond tejami qanday aniqlanadi
• Fond sarfi qanday aniqlanadi
• 16 – amaliy mashg’ulot. «Qishloq xo’jaligida investitsiyalar va ulardan foydalanish samaradorligi» (4 soat) (1-qism) Amaliy mashg’ulotni tashqil etish uchun savollar.

Fond sig’imi qanday aniqlanadi 1.Asosiy fondlar qiymatini yalpi mahsulot qiymatiga nisbati bilan 2. YAlpi mahsulot qiymatini asosiy fondlar qiymatiga nisbati bilan 3. Foydani asosiy fondlar qiymatiga nisbati bilan 4. Asosiy fondlar qiymatini olingan sof daromadga nisbati bilan

Fond tejami qanday aniqlanadi 1. Mehnat unumdorligi o’sishining fondlar bilan ta’minlanishi darajasi o’sishga nisbati 2. Fondlar bilan ta’minlanish darajasi o’sishning mehnat unumdorligi o’sish darajasiga nisbati 3. Fondlar bilan ta’minlanish darajasi o’sishning fondlar bilan qurollanish darajasi o’sishga nisbati 4.Mehnat unumdorligi o’sishining fondlar bilan qurollanish darajasi o’sishga nisbati

Fond sarfi qanday aniqlanadi 1. Fondlar bilan ta’minlanish darajasi o’sishning mehnat unumdorligi o’sish darajasiga nisbati 2. Fondlar bilan ta’minlanish darajasi o’sishning fondlar bilan qurollanish darajasi o’sishga nisbati 3. Mehnat unumdorligi o’sishining fondlar bilan ta’minlanish darajasi o’sishiga nisbati 4. Fondlar bilan qurollanish darajasi o’sishning mehnat unumdorligi o’sishga nisbati

16 – amaliy mashg’ulot. «Qishloq xo’jaligida investitsiyalar va ulardan foydalanish samaradorligi» (4 soat) (1-qism)


Amaliy mashg’ulotni tashqil etish uchun savollar.
1.Investitsiya. Investitsiya (kapital qo’yilma) turlari.
2.Investitsiyalarning huquqiy asoslari. Investitsiya (kapital qo’yilma) borasidagi davlatning siyosati. Ichqi va tashqi investitsiyalar.
3.Investitsiyalar (kapital qo’yilmalar)dan foydalanishning iqtisodiy samaradorligini ifodalovchi ko’rsatqichlar.

Amaliy mashg’ulotni boshlashda talabalarga mazkur mavzu bo’yicha amaliy mashgulotning mavzusini mohiyati va maqsadi xamda bajariladigan topshiriqlarni bajarish tartibi tushuntiriladi. Bozor iqtisodiyoti sharoitida qishloq xo’jaligida kapital mablag’lar esqirgan yoqi texnik Xo’susiyatlarini yo’qotgan asosiy vositalar o’rniga yangi va unumdorligi yuqorisini sotib olishga, ishlayotganlarini qayta ta’mirlashga, asosiy vositalarni bajariladigan ishlarni kompleks mexanizatsiyalash maqsadida kengaytirishga va shu kabilarga sarflanadi. Bularni ichida kompleks mexanizatsiyalash maqsadida sarflanadigan kapital mablag’lar o’ziga xos ahamiyatga ega bo’lib, ushbu mablag’lardan foydalanish ko’rsatqichlariga quyidagilar qiradi:

1. Sarflangan kapital mablag’lar hisobiga:
a) mehnat sarfini kamayishi:
MS_q= MS_q.m – MS_m = qishi-soat (1)
bunda: MS_qm – kompleks mexanizatsiyalashdan keyingi mehnat sarfi, qishi-soat
MS_m – mavjud mehnat sarfi, qishi-soat;
b) asosiy vositalarni ishlatish xarajatlarini kamayishidan iqtisod:
I_i.x.k=X^km_ishl – X^m_ishl = so’m (2)

bu yerda: X^km_ishl – X^m_ishl – kompleks mexanizatsiyalashdan keyingi va mavjud asosiy vositalarni ishlatish xarajatlari, so’m;

v) ish haqini tejashdan olinadigan iqtisod:

Ii/x=X^k.m_i/x – X^m_i/x= so’m (3)

X^k.m_i/x ; X^m_i/x – kompleks mexanizatsiyalashdan keyingi va mavjud ish

haqi xarajatlari, so’m;
g) boshqa xarajatlarni kamayishi hisobiga olinadingan iqtisod:

I_bx=X_b^qm – X_b^m= so’m (4)

X_b^qm ; X_b^m – kompleks mexanizatsiyalashdan keyingi va mavjud boshqa xarajatlar, so’m;
d) jami yillik iqtisod:
I _jami=I_ix + I_bx=so’m. (5)
2. Kapital mablag’larni qoplash muddati:
Q_m=Q_sm/I_jami=yil (6)
Q_km – bajariladigan ishlarni kompleks mexanizatsiyalashga sarflangan kapital mablag’lar, so’m.
3. Iqtisodiy samaradorlik koyeffitsenti:
S_q=ya/Q_m = I_jami/Q_qm (7)
4. Olingan natijalarni meyoriy ko’rsatqichlar bilan taqqoslash:
q ≥ Q_mm (8)
Q_mm – kapital mablag’larni meyoriy qoplanish muddati, yil (kompleks mexanizatsiyalash bo’yicha Q_mm = 6 yil)
S_q ≤ S_q.m (9)
S_km-iqtisodiy samaradorlik meyoriy koyefitsenti (kompleks mexanizatsiyalash bo’yicha S_km=0,165)
Topshiriq. Sut yetishtirishga ixtisoslashgan fermer xo’jaligida bajariladigan ishlarni kompleks mexanizatsiyalashga sarflanadigan kapital mablag’lardan foydalanish ko’rsatqichlarni hisoblang.
Topshiriqni bajarish uchun kerakli ma’lumotlar.
21-jadval
Berilgan ma’lumotlar (63 bosh sigirlar uchun)

T/r	Ko’rsatqichlar	O’lchov birligi	Mavjud		Kompleks mex-shdan keyin		Farqi
			1 bosh uchun	Jami	1 bosh uchun	Jami	+,-	%
1	Kompleks mexaniza-tsiyalashga kapital mablag’lar	m. so’m	-	-	12..
2	Mehnat sarfi	qishi-soat	135		79
3	I/ch xarajatlari	m. so’m	22..		19..
	shundan: a) asosiy vositalarni ishlatish xarajatlari	m. so’m	13..		11..
	shundan: -ish haqi	m.so’m	5..		4..
	-amortizatsiya, joriy ta’mirlash, YOMM, elektr energiya xara-jatlari	m. so’m	8..		7..
	b) boshqa xarajatlar	m. so’m	9..		8..
4	Yillik sog’ib olingan sut	kg	2500		2760

Ushbu jadvalning 3- qatordagi oxirgi ikqita nuqta o’rniga talaba variant raqamini qo’yadi. Jadvaldagi baholar «shartli» berilgan.

Yüklə 1,14 Mb.

Dostları ilə paylaş: