k o ‘p miqdorda suv va unda erigan moddalami so‘ruvchi yoki makromolekulalami
tez transport qiluvchi (buyrak, hazm kanali, endokrin bezlar) a ’zolarda boiadi.
Sinusoid tipidagi kapillarlar
b o ‘shlig‘ining
kattaligi, endotelial qavatning
uzunligi, qisman bazal qavatini yo ‘q bo‘lishi bilan farqlanadi. Bu kapillarlar suyak
ko‘migi, jigar, taloqda ko‘p. U lam ingdevorlari orqali mikromolekulalar va shaklli
elementlar oson o ‘tadi.
Kapillyarlaming asosiy vazifasi: transkapillar almashinuv jarayonlarini amalga
oshirish, hujayralami plastik va energetik mahsulotlar bilan ta’minlash va metaboüzm
mahsulotlarini chiqarib tashiashdan iborat. Bu jarayonlam i am alga oshirish uchun
ba’zi sharoitlar: kapillarlarda qon oqish tezligi, gidrostatik va onkotik bosim kattaligi,
kapillarlar devorining o‘tkazuvchanligi, to ‘qimani hajm birligida perfiiziyalanishi,
kapillarlar miqdori.
Bir sutka davomida kapillarlar to‘ri orqali 8000-9000 I qon o ‘tadi. Undan
kapillarlar devorlari orqali 201 suyuqlik filtrlanadi, 1 8 1 esa qayta qonga so‘riladi.
Limfa tomirlari orqali 2 1 suyuqlik oqib o ‘tadi.
V e n a la r d a qon a y la n is h i. V en o z sistem a p o s tk a p illa r venulalardan
boshlanadi. Sig‘im tipidagi tom irlar bo‘lib, yuqori c h o ‘ziluvchanlik
va past
elastiklikka ega, mayda venalar, darvoza venasi va kovak venalardan tashqari,
ko‘pchilik venalami ichki yuzasida klapanlari bo‘ladi.
K lapanlar qonni yurakka
qarab harakatini ta’minlab, orqaga harakatlanishiga y o ‘i qo'ym aydi. Venalarga
organizmdagi qonning 70-80% sig‘adi,
Odam venalaridagi bosimni uning ichiga igna kiritib (bilak venasiga) ignani
monom etr bilan ulab aniqlash mumkin. K o‘krak qafasidan tashqarida joylashgan
venalarda bosim 5-9 mm sim. ustuniga teng. Vena pulsi deb, bir yurak sikii vaqtida
venalarda bosimni va hajmni o‘zgarishiga aytiladi. Kichik va o ‘rtachadiametrdagi
tomirlarda vena tomirlarining pulsi boMmaydi. Vena pulsini faqat yurak yaqinidagi
v. jugularis da qayd qilish usuli
Dostları ilə paylaş: