O. T. Husanov konstitutsiyaviy

1 Karimov I.A. 0 ‘zbekiston - kelajagi buyuk davlat. - Т.: « 0 ‘zbekiston*, 1992. 38-bet.
72

---

uchun 0 ‘zbekiston Respublikasi Jinoyat kodeksining «Hokimiyat, boshqaruv 
va jamoat birlashmalari organlarining faoliyat tartibiga qarshi jinoyatlar» deb 
nomlangan beshinchi bo‘limida jinoiy javobgarlik belgilangan1.
3-§. Davlat hokimiyati tizim in in g bo‘linishi prinsipi
0 ‘zbekiston o‘z taraqqiyotiga jahon davlatchilik taraqqiyotidagi eng ijobiy 
xususiyatlarni, prinsiplarni amalda qo‘llash orqali erishishni maqsad qilib qo‘ygan.
Davlatni tashkil etish, davlat hokimiyatini amalga oshirish masalasida ham 
barcha rivojlangan mamlakatlar tajribasida qo‘llanib kelayotgan va amalda o‘zini 
oqlagan davlat hokimiyati tizimining hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro 
etuvchi va sud hokimiyatiga bo‘linishi prinsipini Konstitutsiyada mustahkamlash 
va amalda qo‘llash yo‘lidan bordi.
Hayotda va yuridik manbalarda «hokimiyat bo‘linishi prinsipi» degan atama 
uchrab turadi. Aslida esa, davlat hokimiyati yagona, u bolinmaydi. Bo‘linish deganda, 
faqat davlat hokimiyati tizimining tarmoqlarga bo‘linishi tushunilishi kerak.
Agar davlat hokimiyatini bir katta daraxt deb olsak, daraxtning shoxlari shu 
hokimiyatning tarmoqlaridir. Daraxt shoxlarga boMinishi bilan butunlay bo‘linib 
ketmaganidek, hokimiyat tizimining tarmoqlarga boMinishi bilan hokimiyatning 
yagonaligiga putur yetmaydi, chunki u bo‘linib ketmaydi. Davlat hokimiyatini 
alohida tarmoqlar tomonidan amalga oshirilishi hokimiyatning samarasini 
oshiradi. Chunki ular shu ishga ixtisoslashgan.
0 ‘zbekiston mustaqillikka erishgach, 1991-yil 31-avgustda mustaqillikning 
birinchi huquqiy asosi « 0 ‘zbekiston Respublikasi davlat mustaqilligi asoslari 
to‘g ‘risida»gi Qonunida birinchi marta hokimiyat tizimi hokimiyatning boMinishi 
prinsipida tashkil qilinishi ko‘rsatilgan.
Keyinchalik Konstitutsiyaning 11-moddasida «O‘zbekiston Respublikasi 
davlat hokimiyatining tizimi hokimiyatning qonun chiqaruvchi, ijro etuvchi va 
sud hokimiyatiga bo‘linishi prinsipiga asoslanadi», - deb belgilandi. Shu asosda 
0 ‘zbekistonda hokimiyatni amalga oshiruvchi organlar tizimi barpo etildi.
Mamlakatimizda qonunchilik hokimiyati Oliy Majlis, ijro hokimiyati Vazirlar 
M ahkam asi va hokimlar, sud hokimiyati Konstitutsiyaviy sud, Oliy sud va 
hududiy tuzilishlardagi sudlar orqali amalga oshiriladi.
Hokimiyatning bo‘linishi prinsipidan kelib chiqib, har bir alohida hokimiyat 
tuzilmalarining vakolatlari aniq belgilab qo‘yiladi.
Hokimiyat bo‘linishi prinsipi faqat vakolatlarni aniq belgilab qo‘yishnigina 
nazarda tutmaydi. Hokimiyat bo‘linishi prinsipi:
- vakolatlarni biror-bir organ yoki shaxs qo‘lida haddan ortiq, asossiz 
to‘planishiga barham beradi;
- hokimiyat tuzilmalarining bir-birining vakolatini egallash, ishiga asossiz 
aralashuviga chek qo‘yadi;