O. T. Husanov konstitutsiyaviy
-§. Fikrlash, so‘z, e’tiqod erkinligi. Axborot olish, tarqatish
Yüklə 10,6 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- «...fu q arolarn in g fikr, so‘z va e’tiqod e r k in lig ig a doir
- 1 M irziyoyev S h . X alq im izn in g roziligi b izn in g faoliyatim izga berilgan e n g oliy bahodir. Т.: « 0 ‘zbekiston», 2 0 1 8 . 2-tom , 36-bet. 116
|
6-§. Fikrlash, so‘z, e’tiqod erkinligi. Axborot olish, tarqatish,
hujjatlar bilan tan ish ish huquqi Fikrlash qobiliyati - insonni boshqa mavjudotlardan farqlovchi xususiyat. Insonning fikrlashi natijasida taraqqiyot davom etadi. Dunyo rivojlanish tajribasi shuni ko‘rsatadiki, inson faqat erkin fikrlaganda, erkin fikrlash uchun barcha shart-sharoitlar yaratilgandagina, taraqqiyot bo‘lishi mumkin. Fikrlashning cheklanishi, taraqqiyotni cheklashdir. Erkin fikrlash bo‘lsayu, u ro‘yobga chiqarilmasa, fikrlar bildirilmasa, undan hech qanday naf bo‘lmaydi. Erkin fikrlashni amalga oshirish, uning samarasidan foydalanish uchun, albatta, so‘z erkinligi ham bo‘lishi kerak. Bu degani, har bir shaxs o‘z fikrini har qanday joyda va vaqtda so‘z orqali bayon qila bilishiga imkoniyat yaratilishi kerak. «...fu q arolarn in g fikr, so‘z va e’tiqod e r k in lig ig a doir konstitutsiyaviy huquqlarini ta’minlash — rivojlangan demokratik davlat va kuchli fuqarolik jam iyatini barpo etish n in g muhim shartidir»1. Bunday imkoniyatning huquqiy asosi Konstitutsiyaning 29-moddasi hisoblanadi. Unda: «Har kim fikrlash, so‘z va e’tiqod erkinligi huquqiga ega. H ar kim o‘zi istagan axborotni izlash, olish va uni tarqatish huquqiga ega, amaldagi Konstitutsiyaviy tuzum ga qarshi qaratilgan axborot va qonun bilan belgilangan boshqa cheklashlar bundan mustasnodir. Fikr yuritish va uni ifodalash erkinligi faqat davlat siri va boshqa sirlarga taalluqli bo‘lgan taqdirdagina qonun bilan cheklanishi mumkin», deb belgilangan. 1 M irziyoyev S h . X alq im izn in g roziligi b izn in g faoliyatim izga berilgan e n g oliy bahodir. Т.: « 0 ‘zbekiston», 2 0 1 8 . 2-tom , 36-bet. 116 Inson erkin fikrlash va uni so‘z orqali erkin bayon qilish uchun axborotga ega bo‘lishi kerak. Shu sababli fuqarolarning o‘zi uchun zarur axborotlarni izlash, olish va tarqatish huquqi kafolatlanadi. Bu huquq yana Konstitutsiyaning 30-moddasi bilan ham kafolatlangan. Ya’ni Konstitutsiyaning mazkur moddasi axborot olish imkoniyatini kengaytiradi. Unga asosan: « 0 ‘zbekiston Respublikasining barcha organlari, jamoat birlashmalari va mansabdor shaxslari fuqarolarga ularning huquq va manfaatlariga daxldor bo‘lgan hujjatlar, qarorlar va boshqa materiallar bilan tanishib chiqish imkoniyatini yaratib berishi lozim». Bu bilan Konstitutsiya barcha organ va mansabdor shaxslarga fuqarolarning huquqlarini ro‘yobga chiqarish uchun aniq majburiyat yuklaydi. Konstitutsiya normalarida nafaqat fikrlash, so‘z erkinligi, shuningdek, e’tiqod erkinligi ham belgilangan. Bu orqali fuqarolar o‘z dunyoqarashiga ega bo‘ladi, bo‘layotgan voqealarga o‘z munosabatini bildiradi. E ’tiqod erkinligi dinga, siyosatga munosabatda namoyon bo‘ladi. Konstitutsiya normalari fuqarolarning fikrlash, so‘z, e’tiqod erkinligi hamda axborot olish, izlash, tarqatish huquqini m ustahkam lar ekan, bu erkinlik aslo konstitutsiyaviy tuzum ga qarshi qaratilmasligi, uning buzilishiga olib kelmasligini nazarda tutadi. Chunki konstitutsiyaviy tuzum xalq manfaatiga mos keluvchi tartiblarning Konstitutsiya bilan mustahkamlanishi natijasidir. Konstitutsiyaviy tuzum ning buzilishi og‘ir oqibatlarga, qon to‘kilishlariga olib keladi. Shuning uchun ham faqat xalq manfaati, konstitutsiyaviy tuzum manfaati yo‘lida ba’zi cheklashlar, man qilishlar o'rnatiladi. Yana xavfsizlik nuqtai nazaridan kelib chiqib, erkin fikr yuritish va ifodalash erkinligi davlat va boshqa sirlarga taalluqli bo‘lmasligi belgilangan. Fikrlash, so‘z va e’tiqod erkinligidagi ba’zi cheklovlar davlatlar tajribasida uchraydi. Chunki shunday bo‘lmasa, davlat kuchsizlanib qoladi, kuchsiz davlat esa, fuqarolarning huquq va erkinliklarini, manfaatini himoya qila olmaydi. Sirlari oshkor bo‘lib, zaif bo‘lgan davlatlarga boshqa davlatlar, qo‘shni davlatlar har xil tazyiqlar o‘tkazishga, o‘z shartlarini qo‘yishga harakat qiladilar. Shuning uchun Konstitutsiyadagi erkinliklarni ayrim hollarda, qonun asosida cheklashlarni aslo huquq va erkinliklarni chegaralash emas, aksincha, huquq va erkinliklarni keng amal qilishiga yaratilgan imkoniyat deb qarash kerak. Fuqarolarning axborot sohasidagi huquq va erkinliklari demokratik jamiyat a s o s l a r i d a n biri e k a n l ig i P r e z id e n t K o n s e p s iy a s id a alo h id a t a ’k id lan d i: Yüklə 10,6 Mb. Dostları ilə paylaş:
|