O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

2. 
Predmet tizim i, operatsiya, operatsiya-predm et tizim i, mo-
torlik mashq tizim i, operatsion-kom pleks tizimi va boshqa tizimlar.
M e h n a t t a ’lim id a 6 ta tiz im m a ’lum:
1. B u y u m tizim i.
2. O peratsiya tizim i.
3. O p e r a ts iy a -b u y u m tizim i.
4. M otorli m a s h q tiz im i.
5. O p e ra tsio n -k o m p le k s tizim i.
6. K o n s tru k s io n -te x n o lo g ik tizim .
D a stla b
buyum (predm et) 
tizimi
paydo bo'lgan. Bu tizim ga 
o'qu vch i o'zi o'zla sh tiray o tg a n kasb u c h u n tegishli b o 'lg an b u y u m -
larn i tayyorlagan. B u n d a b u y u m la r m u rak kablig i ortib borgan.
Tayyorlash jara yo n i d id a k tik j ih a td a n alo h id a operatsiyalarga 
a jratilm ag an . O 'qu v chi ay rim m e h n a t u s u lla rin i bajarish q o i­
d a la ri bilan m ax su s ta n i s h m a g a n , faqat o 'q itu v c h in in g ishi va 
b o s h q a h a ra k a tla rin i tak ro rla s h g a intilgan. B u n d a y t a ’lim nati-
53

---

jasid a
0
‘q uv c h ila r ta n is h b u y u m n i tayyorlash u c h u n o ‘z bilim va 
m a la k a la rid a n foydalana olm aydilar, h a r bir yangi b u y u m n i ta y ­
yorlash ja ra y o n id a ishni q a y ta d a n o ‘rganishga m ajb u r b o ‘ladilar. 
M a z k u r t iz im n i n g asosiy kam ch ilig i a n a s h u n d a n iborat. B u y u m
( p re d m e t) tiz im i h u n a r m a n d c h i l ik ishlab c h iq a rish u s u lin i aks 
e ttirg a n va X IX a s rn in g 2 - y arm ig a c h a keng qo 'lla n ilg a n .
M a n u fa k tu ra la r n in g paydo b o i i s h i va sh u n g a ko‘ra m e h n a t -
n in g ta q s im la n is h i 
texnologik ja r a y o n n in g operatsiyalarga 
b o 'lin is h ig a olib keldi, y a ’ni m e h n a t t a ’lim in i n g operatsiya tiz im i 
vujudga keladi. B
11
tizim X I X a s rn in g oxirida y uzaga keldi.