O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi o rta m a X su s, kasb-hunar ta’lim I markazi

bizningcha
), s h u n g a m u v o fiq ravishda 
t u r l ^ a , KÓ^rímshlarga ajratiladi:
Q y R u h i y fa o li y a tn i n g faolligiga k o 'r a xo tira quyidagi 
turlarga boMinadi:
I a) h a r a k a t y o k i m o t o r harakat xotirasi;
^ . b ) o b r a z l i x o tira ;
/ d ) h i s - t u y g ‘u yoki hissiyot xotirasi;
\ e } s o ‘z - m a n t i q xotira.
Q L R u h i y fa o liy a tn in g m aqsadiga b in o a n :
. á ^ x t i y o r s i z ; b ) ixtiyoriy; d ) m e x a n ik .
M I J
l
R u h i y f a o liy a tn in g davom iyligiga k o ‘ra:
a ) q isqa m u d d a t l i xotira;
b ) u z o q m u d d a t l i;
o p e r a t i v ( t e z k o r ) xotira.
y R u h i y fa o liy a t q o lzg‘a tu v c h is in in g sifatiga ko'ra: 
m u s iq iy ; b ) e sh itish xotirasi.
R u h i y fa o liy a tn i n g inson kasbiy y o ‘na!ishiga qarab:
a) f e n o m e n a l ; b ) kasbiy.
H arakat xotirasi.
In s o n f a o liy a tin in g h a r b i r tu rid a
ru h iy f a o llik n in g u y oki bu k o ‘riníshlari u s tu n lik qilishi 
kuzatiladi. M a s a l a n , harakat, hissiyot, id ro k , a q l-z ak o v at 
kabi ru h iy f a o li y a tn i n g ko'rinishlari m a v ju d d ir. A n a shu 
ru h iy faollik t u r l a r i n i n g h a r biri tegishli h a r a k a tla rd a va
240

---

u la rn in g m a h s u l i d a o kz ifodasini t o p i b , h a r a k a tla rd a , hissiy 
k e c h in m a la r d a , t u y g ku larda , o b r a z l a r d a , tim so llard a , fíkr 
va m u lo h a z a la r d a aks etadi.
B u la rn in g barchasiga x iz m a t q i l u v c h i x o tira n in g o ‘ziga 
xos tu rla rig a psixologiya fa n id a i lm iy t u s h u n c h a l a r sifatida 
n o m bcrilgan: harakat, hissiyot, obrazli v a s o ‘z - m a n tiq xotira.
Turli h a r a k a t l a r v a ulam i bajarilish tartibi, tczligi, su r'a ti, 
izchilligi va boshqalarni esda qoldirish, m ustah k am lash , esga 
tushirishdan iborat xotira turi h arak at xotirasi d e b ataíadi.
X o t i r a n in g b o s h q a turlariga q a r a g a n d a , harak at xotirasi 
b a 'z i o d a m l a r d a a n iq , ravshan u s tu n lig in i k o ‘rish m u m k i n .
P sixologiya fa n id a m u n ito z m iso lg a a y l a n ib qolg an u s h b u
h o la tn i keltirib o ktish m aq sa d g a m u v o fiq d ir. Bir m u s i q a
ishqibozi m u s iq iy asarni x o tira s id a m u t l a q o q ay ta tiklay 
o lm a s e k a n , lekin u y aq in d a g in a e s h i t g a n o p e r a n i n g fa q at 
p a n to m im a tarzidagina qayta tiklash im koniyatiga cga bo'libdi, 
xolos. T u r m u s h d a s h u n d a y o d a m l a r u c h r a y d i k i , u lar o kz- 
larida harak at xotirasining borligini u m u m a n payqam aydilar. 
M a z k u r x o t i r a t u r i n i n g a h a m i y a t i s h u n d a k i , u y tiris h , 
yozish, ifodali h a r a k a t m alak a la ri b i l a n b i r q a to rd a , h a r
xil a m a li y m e h n a t m alak a la ri t a r k i b to p i s h in in g aso sin i 
tashkil qiladi. A g a r insonda h a r a k a t xo tirasi b o ‘l m a g a n d a
edi, u b i r o n t a h a r a k a tn i a m alg a o s h ir i s h u c h u n o ‘sha h a r a -
k a tn in g a y n a n o 'z i n i har gal b o s h i d a n b o s h la b o 'r g a n a r
edi. Figurali u c h is h , langar b ilan s a k r a s h , g im n a stik a , c h o -
p is h d a g i x a t t i - h a r a k a t l a r , b a d i i y g i m n a s t i k a bilan s h u -
g ‘ullanish h a r a k a t xotirasini t a q o z o e ta d i . J is m o n iy c h a q -
q o n lik , m e h n a t d a g i m a h o ra t, ziy ra k k o kzlar, eg ilu v ch a n lik
va k u z a tu v c h a n lik k a ega b o ‘lish y u k s a k , b a r q a r o r h a r a k a t
xotirasi m a v ju d lig in in g a lo m ati b o klib h iso b lan ad i.