batlarni insonparvarlashtirish, yurtda adolat o‘rnatishga e’tiborni
qaratdi1. Hokim dono, bilimdon bo'lsa, jamiyatni boshqarish
asosida aql va adolat yotadi. Aql va adolat, shubhasiz, yalpi
baxt-saodat va farovonlikka olib kelishiga ishonadi.
Yusuf Xos Hojib umuminsoniy axloqiy normalar, tamoyil-
lar qaror topgan farovon jamiyatning vujudga kelishi ilm, bilim
rivoji bilan bevosita bog‘liq ekanligini ta’kidlab, fuqarolami ilmli,
bilimli bo‘lishga da’vat etadi. Ilm, fan, ma’rifat yordamida jami
yat axloqiy muhitini sog‘lomlashtirmoqchi, odamlar ongi va
faoliyatida uchrab turgan g‘ayriinsoniy qiliqlami bartaraf etmoq-
chi bo‘ladi. Bilimni qorong‘u tundagi mash’alaga, o‘zidan nur
tarqatib turuvchi yorug‘likka o‘xshatadi2.
Yusuf Xos Hojib insonning qadr-qimmatini bilim bilan ba-
holaydi. Bilim inson aql-zakovatining asosini tashkil etadi. Aql-
zakovat esa insonni ezgulik tomon boshlaydi. Xuddi shuning
uchun ham bilimli kishilar doimo baxtiyorlikka intiladilar, yaxshi
istak, orzu-umid bilan yashaydilar. Bunday odamlar elda aziz va
qadrli bo‘ladilar. Bilimsiz kishining hamrohi nodonlik va johillik
bo‘ladi. Bilimsizlik og‘ir dard bo‘lib, bunday kasallik o‘z vaqtida
davolanmasa u, albatta, bevaqt o‘limga olib boradi3, deydi shoir.
0 ‘rta Osiyoda Qoraxoniylar hukmronlik qilgan yillarda ijod
qilgan Yusuf Xos Hojib ilmli, bilimli kishilarga murojaat
qilib, ziyoli odam larni chiroyli nutq so‘zlash malakasini
o ‘rganishga d a’vat etadi. Bilimli kishining har bir so‘zi
mazmunli, qisqa va ravshan, puxta o'ylangan bo‘lishi darkor-
ligini ta ’kidlab, aks holda o ‘ylanmay aytilgan har bir so‘z
katta zarar keltirishi mumkinligidan ogoh etadi. «Tilingga juda
ehtiyot bo‘lgin, boshing omon saqlanadi, so‘zingni qisqa
qilsang, yoshing uzayadi»4, deb yozadi.
Yusuf Xos Hojibning fikriga ko‘ra, inson eng ulkan mavju-
dot bo‘lsa-da, ayni chog‘da, o‘ta murakkabdir. Shuning uchun
Dostları ilə paylaş: 
