larini yanada rivojlantirishda, uni yangi bosqichga ko‘tarishda
o ‘rta asrning buyuk tabiatshunos olimi, faylasufi va shoiri Umar
Hayyomning1 xizmatlari beqiyos bo‘ldi.
Umar Hayyom insonni baxt-saodatli qilish yo‘llarini izlaydi.
Amaldorlar bilan oddiy fuqaro turmush tarzini solishtirdi. Uning
fikriga ko‘ra, inson baxt-saodatli bo‘lishi uchun, eng avvalo,
bir burda noni, o‘ziga yarasha uy-joyi bo‘lmog‘i darkor. Eng
muhimi, na u birovga qul, na birov unga qul bo‘lmasligi, o ‘z
ixtiyori o‘zining qo‘lida, ,,erkin yashashi zarur2. Boshqacha ayt
ganda, baxt-saodatli bo‘lib yashashning, eng muhim sharti,
tobelikdan, qaramlikdan qutilish, deb biladi. Inson tobelikdan,
qaramlikdan qancha tez qutilsa, o‘z erki, o‘z ixtiyori o‘zining
qo‘lida bo‘lsa, behuda tashvishlarga, g‘am-g‘ussalarga ko‘milib
ketmaydi, balki tinch, osoyishta, xotirjam yashaydi, hayotdan
ko‘proq lazzat oladi.
Umar Hayyomning fikriga ko‘ra, inson baxt-saodatli bo‘lib
yashamog‘i uchun, avvalo, ularning farovon turmush qurish
haqidagi azaliy orzu-istaklarini ro‘yobga chiqarish yo‘llarini izlab
topmoq lozim. 0 ‘z navbatida kishilar turmush tarzidan turli
tashvishlarni, ayniqsa, g‘am -g‘ussa, ranj-alam , sitam va
zo‘ravonlik kabi g‘ayriinsoniy illatlarni surib chiqarmoq darkor.
Xuddi shuning uchun ham, o‘rta asrning mashhur musulmon
allomasi, kishilar turmush tarzidagi g‘ayriinsoniy munosabat-
lar, chunonchi, yaxshi, dono kishilarning hammadan xarob
yashashining sabablarini qidiradi3. Hayotda yaxshi, xoksor odam
lar bir chetda qolib, o‘g‘ri, muttaham kimsalar farovon yasha-
yotgani, davr-u davron surayotganini ko‘rib qattiq afsuslanadi.
1 Umar Xayyom 1048-yilda Nishopurda tug'ildi. Dastlabki ma’Iumotni ona
Dostları ilə paylaş: 
