O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

shahrida tug‘ildi. Y osh ligid an tabobatga,
U ziq d i. Abu B «idr
R oziy, 
Ib n
S in o kabi vatandoshlari, 
qadim gi y u n o n
v .ab o b a ti n m g y irik n a m o y a n d a i a r i
G a le n , 
Crippokrat asarlarin i, 
sh u n in g d ek .
Y u n o n falsafiy m e r o s in i 
chuq ur 
o 'r g a n d i.
O 'zining yirik tabibligi, donishm andligi
tjr h y li M i r v s h a h r in in g
h u km d ori 
S u l t o n
Sanjar saroyiga ishga ta k lif etiladi va
u r i v x it g C'xirijxu'ha shu yerda yashatii. Marv madrasalarida talabalarga saboq bcrdi.
П З б - y i k h
yh
/
o
; ^tdi. 
U n in g falsafiy-axloq iy qarashlari «K itob a z -
Z ah iray y o
X o-
-t;;bobiv1 
A 'ita b ai-axrod * 
(«H asad tufayli kelib chiqadigar> kasalliklar»),
• i>"»j h r.si al&t 
(-Faylaf.ufla.rga qarshi raddiya ksiobt»} kui>i asarlanda
‘jayca
e t i l K K f
170

---

Ismoil Jurjoniy inson umrini to ‘rt davrga bo'ladi:
Birinchi davr — tug‘ilish, o‘sish va parvarishlash bosqichi 
boMib, 15—16 yoshgacha bo‘lgan inson umrini o ‘z ichiga oladi.
Ikkinchi davr — yoshlik va yetuklik bosqichi bo‘lib, 30 
yoshgacha boigan inson umrini o‘z ichiga oladi. Bundan keyin 
jismonan o‘sish va ulg‘ayish boshlanadi. Ba’zilarda o‘sish va 
ulg‘ayish 35—40 yoshgacha davom etishi mumkin. Xuddi shu­
ning uchun 35—40 yoshgacha inson umrini yoshlik davri desa 
ham bo‘ladi.
Uchinchi davr — mo‘ysafidlik bosqichi. Bu davrda inson 60 
yoshgacha bo‘lgan yoshlik quwatidan bahra olib yashashi mum­
kin bo‘ladi.
To‘rtinchi davr — kishi umrining qarilik davri bo‘lib, 
bunda quvvatining susayish holati kuzatiladi va bu jarayon 
inson umrining oxirigacha davom etadi. Qarilikning fazilati 
shundaki, ba’zilar 60 yosh yashaydi, b a ’zilar esa yana 
o‘spirinlik, yoshlik va mo‘ysafidlik yillari qancha davom etgan 
bo‘lsa, o‘shanga teng keladigan vaqtgacha yashab, 120 yoshga 
kirishi m um kin1.
Inson ma’naviy va ruhiy qiyofasiga uning ochiq havoda 
bo‘lishi, olov va tuproqdan foydalanishi, har xil oziq-ovqat- 
Iardan tanovul qilishi, ichishi, kulishi, xursandchilik qilishi, 
aziyat chekishi, harakatda bo‘lishi kabi tashqi sabablar ta’sir 
etadi. Ushbu tashqi sabablar odam a’zolarini yemiruvchi ichki 
sabablarga yordam beradi. Ismoil Juqoniy tabobat ichki quwat 
tengligini saqlab turish, odam a ’zolarining holatini yaxshilash 
uchun yordam beradigan tashqi quwatdir, deydi.
Ismoil Juijoniy inson aqlini har tomonlama ulug‘laydi. Uning 
tushuntirishicha, ilm isbot va tafakkur yordamida hosil bo‘ladi. 
Ilmlar ikki xil: nazariy va amaliy bo‘ladi. Nazariy ilmlarga ada- 
biyot, mantiq, riyoziyot kirsa, amaliy ilmlar o‘z qamroviga 
mexanika, tikuvchilik va boshqa qo‘l bilan bajariladigan ishlar, 
xususan, hunarmandchilikni qamrab oladi. Tibbiyot ilmi esa, 
ham nazariy, ham amaliy ilmlarni o‘zida mujassamlashtiradi.
Musulmon allomalarining inson to ‘g‘risidagi flkr-mulohaza-