Odam va uning salomatligi 8 B. Aminov, T. Tilavov, O. Mavlonov

1.
Tayanch-harakatlanish sistemasining
ahamiyati haqida nimalarni bilasiz?
2.
Umurtqa pog‘onasining tuzilishi va
funksiyasini ayting.
3.
Ko‘krak qafasi qanday suyaklardan
tashkil topgan?
4.
Qo‘l va oyoq qanday suyaklardan
tashkil topgan?
5.
Odam tanasining suyaklari bir-biriga
qanday birikkan?
Tuzilishi, o‘sishi, yoshga bog‘liqlik xususiyatlari
Suyaklar ikki qavat bo‘lib, ustki qavati qattiq, zich plastin-
kasimon, ichki qavati g‘ovaksimon tuzilishga ega. Ichki qavatida
ko‘plab ingichka kanalchalar bo‘lib, ularda qon tomirlari va nerv
tolalari joylashadi. Suyaklarning yuzasi pishiq yupqa parda (periost) —
suyakusti pardasi
bilan qoplangan. Bu parda biriktiruvchi to‘qimadan
iborat bo‘lib, unda juda ko‘p mayda qon va limfa tomirlari, nerv
tolalari bo‘ladi. Suyakusti pardasi suyakni oziq moddalar bilan ta’-
minlashda, uning o‘sishida, singanda, yorilganda, jarohatning
bitishida katta ahamiyatga ega (15- rasm).
Ø
Ø
Ø
Ø
Ø
6- §. Suyaklarning tuzilishi va tarkibi
14-rasm. Bo‘g‘imning
tuzilishi:
1
— bo‘g‘im xaltachasi;
2
— suyaklarning bo‘g‘im
yuzasi; 
3 
— bo‘g‘im
bo‘shlig‘i.

---

20
15-rasm. Suyakning
tuzilishi:
1
— suyakusti pardasi; 
2
— ust-
ki qattiq plastinkasimon qavat;
3
— ichki g‘ovak qavat;
4
— ilik
bo‘shlig‘i.
Suyaklar kimyoviy tarkibining
1/3 qismini 
organik moddalar 
—
osseinlar 
(kollagen tolalar) va 2/3 qis-
mini 
anorganik moddalar
tashkil
etadi. Suyaklarning anorganik mod-
dalari tarkibida D. I. Mendeleyevning
kimyoviy elementlar davriy sistema-
sidagi elementlarning ko‘pchiligi
uchraydi. Shulardan eng ko‘pi fosfat
tuzlari 60 % ni, kalsiy karbonat tuzi
5,9 % ni tashkil etadi.