Oliy va o'rta maxsus ta'lim vazirligi namangan muhandislik-qurilishi instituti iqtisodiyot va boshqaruv fakulteti shaxarsozlik va kommunal infratzulmani boshqarish kafedrasi

Ochiq drenaj koeffitsienti filg’tratsiyasi kichik va grunt suvlari sathini juda
ham chuqur bo’lmagan 0.3...0.4 m ga tushirishda qo’llaniladi. Drenaj chuqurligi
0.5...0.7 m bo’lgan ariqlar kurinishida qurilib , tubiga qalinligi 10...15 sm bo’lgan yirik
qum, shag’al yki shebeng’ qatlami ytqiziladi.
Yopiq drenaj − chuqur joylashgan suv oqiziladigan tomonga nishablikga ega
va oqiziladigan suvlarni nazorat qiluvchi quduqlar sistemasidan iborat transheya bo’lib,
u dren materiallar (shebeng’, shag’al, yirik qum) bilan to’ldiriladi. Drenaj arig’i usti
mahalliy grunt bilan ypiladi
Yanada samaraliroq drenajlar qurilganda transheya tubiga yn tomonlari teshikli
– diametri 125...300 mm bo’lgan keramik, beton, asbotsementli quvurlar yki ayrim
payt oddiy lotoklar ytqiziladi. Quvurlardagi teshiklar ypilmay , quvurlar ustidan yaxshi
drenli material to’kiladi. Drenaj ariqlarini chuqurligi 1.5...2.0 m, yuqori qismi bo’yicha
kengligi 0.8...1.0 m. Ko’p hollarda quvur ostiga qalinligi 0.3 m gacha bo’lgan shebenli
zamin ytqiziladi. Tavsiya etilgan grunt qatlamlari:
1)
shag’al qatlamida ustiga o’rnatiladigan drenaj quvur;
2)
yirik qum qatlami;
3)
o’rta yki kichik zarrali qum qatlami. Hamma qatlamlar qalinligi 40 sm dan
kam emas.
4)
30 sm gacha mahalliy grunt qatlami.
Ushbu drenajlar tutash poydevor qatlamlaridan suvni yig’ib yaxshi qochiradi,
shuning uchunkim suvning quvurdagi tezligi dren materialdagidan yuqoriroq.Yopiq
drenajlar yerni muzlash qatlamidan pastroqda joylashgan bo’lishi va 0.005% dan kam
bo’lmagan nishablikka ega bo’lishi kerak. Drenajlar bino va inshootlarni barpo etishni
boshlangunga qadar yaratilgan bo’lishi kerak.
Quvurli drenajlar uchun keyingi yillarda g’ovakli beton va keramzit shishadan
yasalgan quvurfilg’trlar keng qo’llanilmoqda. Quvurfilg’trlar qo’llanilishi mehnat sarfi
va ishlarni narxini ancha kamaytiradi. Ular diametri 100 va 150 mm , devorlari ko’p
sonli g’ovakli teshiklardan iborat quvur bo’lib, suv unga sizib kirib qochiriladi.
Quvurlarni konstruktsiyasi ularni oldindan tayyrlangan tekislangan zaminga mashina

---

---

30
yordamida ytqizishga imkon beradi.