“Tansor” qo’llar xolati
YUrak va buyrak faoliyatidagi buzilishlar yoki boshqa nuqsonlar. Ko’krak suti bilan
emizib boqishning to’/ri olib borilayotganiga qaramay, o’smayotgan bolalarda
bunday kasalliklar bo’lishi ehtimoli bor. Bolani sinchiklab ko’rikdan o’tkazing va
maslahat uchun mutaxassis shifokorga yo’llang.
Emizikli onalar kun tartibini va ovqatlantirishni tashkil qilish. Ona
ovqatining ko’krak cuti miqdori va sifatiga ta’siri.
Ma’lumki, ko’krak cutining tartibi, uning miqdori, laktatsiya jarayonining
davomiyligi ko’p hollarda onaning ovqati va kun tartibiga bo/liq. Shuni qayt qilish
lozimki, cutkaning ma’lum vaqtlarida hosil bo’ladigan cut miqdori bir xil bo’lmay,
uning miqdori bola talabiga qarab o’zgarib borishi, ya’ni bola qancha cut emsa,
kelgusi emishda shuncha miqdorda cut hosil bo’lishi aniqlangan. Onaning kundalik
ovqat ratsioni tartibini cut miqdoriga, tarkibiga ta’siri esa yaxshi ovqatlanadigan
onalar guruhida ularning cuti miqdori va tarkibi o’rtasida bo/liqlik yo’qligi, lekin
yomon ovqatlanadigan (ovqat sifati past va kam miqdordagi) onalar cuti ayrim
o’zaro bo/liqliklar borligi aniqlangan. Bo’nga ona ratsioni tarkibidagi oqsilning
cutkalik cut miqdoriga ta’sir qilishi dalil bo’la oladi. Keragidan ortiq istemol
8
Ахмедова Д.И., Шамансурова Э.А.Эмизикли ва эрта ёшдаги болаларни овқатлантириш ўқув қўлланмаси
Тошкент 2014й.,199 бет
qilinadigan suyuqlik esa cut miqdoriga ta’sir kilmaydi. Laktatsiya davrida onaning
energiyaga bo’lgan talabi onaning jismoniy aktivlik darajasiga bo/liq.
Onaning ovqatlanishi
9
Laktatsiya davrida ona emizishga sarflaydigan energiya xarjini qoplash uchun ovqat
iste’molini ko’paytirishi kerak: agar ayol jismoniy faol harakatlar qilmasa, taxminan
10 foizga; jismonan o’rtacha yoki juda faol bo’lsa – 20 va undan ko’p foizga
hisobida. Son va sifat jihatidan kam ovqatlanish uning energiyasi va bolani emizish
qobiliyatiga; yoki bolani ovqatlantirish va parvarishlash qobiliyatiga ta’sir qilishi
mumkin. Amalda emizikli ona chaqaloq uchun 750 ml ko’krak suti ishlab chiqarish
uchun kuniga 500 kilokaloriya sarflaydi (taxminan bir marta ovqatlanishga teng.
Ba’zi ozuqa moddalari homiladorlik davrida yi/ilgan organizm zahirasidan yetkazib
beriladi. Boshqa ozuqa moddalari esa kuchli ovqatlanish hisobidan yetkazib berilishi
kerak. YAxshi ovqatlanayotgan va turli-tuman mahsulotlarni ishtaha bilan iste’mol
qilayotgan ayol qo’shimcha ehtiyojlarni qoplash uchun yetarli miqdorda
ovqatlanayotgan bo’ladi. Biroq yaxshi ovqatlanmaydigan ayol homiladorlik davrida
organizmda yetarlicha zahira hosil qilmagan bo’lishi mumkin. Ehtiyojlarni qoplash
va bor zahirani saqlash uchun, ayol har kuni turli mahsulotlardan qo’shimcha ovqat
iste’mol qilishi zarur. Onaga o’zini yaxshi his qilishi va organizmi baquvvat bo’lishi
uchun go’sht, baliq, yo/, yon/oq, pista turlari, yorma (krupa), dukkaklilar,
sabzavotlar, pishloq va sut kabi turli-tuman mahsulotlarni tanovul qilishni maslahat
berish foydadan holi emas. Homilador va emizikli ayollar odatda mahalliy ratsionga
kiritilgan har qanday mahsulotni iste’mol qilishlari mumkin bu bolani emizishga
salbiy ta’sir ko’rsatmaydi. Juda oz/in ayollarga alohida e’tibor berish va ko’rikdan
o’tkazish kerak, ularga ko’proq kaloriyali ovqatlar yeyishni maslahat berish
mumkin. Turmush o’rto/i va qaynona kabi oila a’zolari ham onaning ovqatlanish
usuliga ta’sir ko’rsatadi. Ular ayolning yetarlicha ovqatlanishi va o/ir jismoniy
ishlardan tiyilishiga yordam berishi mumkin. Agar qo’shimcha ovqatlanishning
imkoni bo’lmasa, bu onaning bolani ko’krak suti bilan emizib boqishiga to’siq
bo’lmasligi kerak. Hatto o’rtacha to’yib ovqatlanmayotgan ayol ham yaxshi sifatli
ko’krak suti ishlab chiqarishda davom etaveradi. Ona jiddiy ravishda to’yib
ovqatlanmayotgandagina ko’krak suti miqdori kamayadi. Maishiy sharoitlar
cheklangan oilalarda ko’krak sutibola uchun eng to’liq va xavfsiz ozuqa, emizish
esa onaning bolani parvarishlashda o’z resurslari va oila resurslarini ishlatishining
eng samarali usulidir.
9
Ахмедова Д.И., Шамансурова Э.А.Эмизикли ва эрта ёшдаги болаларни овқатлантириш ўқув қўлланмаси
Тошкент 2014й.,200 бет
Mikronutrientlar tanqisligi bor ayolga ham o’z salomatligi uchun, ham emizikli bola
salomatligi uchun boyitilgan ozuqa moddalari qo’shimchalari
kerak bo’lishi mumkin.
Dostları ilə paylaş: |