O‘qituvchi nutqi madaniyati

 
7-ma’ruza
FIKRNI OG`ZAKI BAYON QILISH 
 
R e j a: 
1.
Kirish. 
2.
Suhbat va uning oldiga qo`yilgan talablar 
3.
Muhokama va uning oldiga qo`yilgan talablar 
4.
Munozara va uning oldiga qo`yilgan takabkar 
5.
Notiqlik va uning oldiga qo`yilgan talablar. 
Fikr suhbat, muhokama, munozara shaklidagi nutqiy faoliyatlar 
davomida og`zaki bayon qilinadi. 

---

36 
Suhbat – ma’lum bir mavzu yuzasidan dialog (yoki polilog) tarzida bo`lib 
o`tadigan nutqiy muloqot. 
Suhbat oldiga qo`yilgan talablar: 
1.
Mavzudan chetga chiqmaslik 
2.
Savollarga aniq, qisqa, to`la javob berish. 
3.
Javob berish jarayonida savolning ahamiyatiga e’tibor berish, dalil va 
misollarning ishonarli bo`lishini ta’minlash. 
4.
Suhbat jarayonida tinglovchilar holati, vaqti qiziqishlari, mavzuning 
dolzarbligini hisobga olish. 
5.
Suhbatda kamtarlik, xushmuomalalik talablariga javob berish. 
6.
Suhbat davomida nutqning ifodalilik, ta’sirchanlik, mantiqiylik, 
to`g`rilik, soflik kabi xususiyatlari talablariga rioya qilish. 
Muhokama 
Muhokama – biror masala yuzasidan ko`pchilikning fikrini to`plash, 
ma’lum to`xtamlarga kelishini anglatadi. 
Muhokama nutqi oldiga qo`yilgan t a l a b l a r: 
1.
Muhokama mavzuidan chetga chiqmaslik. 
2.
Fikrni ixcham, soda, ta’sirli qilib ifodalash. 
3.
Ortiqcha lirik chekinishlarga berilmaslik. 
4.
Fikrga mos dalil va isbotlarni aniq, lo`nda qilib keltirish. 
5.
Boshqalar bildirgan fikrlarni takrorlamaslik. 
6.
Fikrni ifodalash davomida o`zgalar fikriga hurmat bilan qarash, 
o`rinsiz bildirilgan fikrlarni kishi shaxsiga tegmasdan inkor etish. 
7.
Fikrni bayon qilish davomida hayajonlanmaslik. O`zini og`ir tutish.