O'quv qo'llanma

Steganos
(maxfiy, sir) va 
Graphy 
(yozuv) so‘zlaridan kelib chiqqan va «sirli yozuv» degan 
m a’noni bildiradi. Stenografiya usullari, ehtimol, yozuv paydo bo‘lishidan oldin 
paydo boMgan (dastlab shartli belgi va belgilashlar qullanilgan) bo‘lishi mumkin.
Axborotni himoyalash uchun 
kodlashtirish 
va 
kriptografiya 
usullari 
qo‘llaniladi.
Kodlashtirish 
deb axborotni bir tizimdan boshka tizimga ma’lum bir belgilar 
yordamida belgilangan tartib bo‘yicha o ‘tkazish jarayoniga aytiladi.
19

---

Kriptografiya 
deb maxfiy xabar mazmunini shifrlash, y a’ni malumotlami 
maxsus algoritm bo‘yicha o'zgartirib, shifrlangan matnni yaratish yo‘li bilan 
axborotga ruxsat etilmagan kirishga tusiq quyish usuliga aytiladi.
Stenografiyaning 
krintografiyadan boshqa o'zgacha farqi ham bor. Y a’ni 
uning maqsadi — maxfiy xabarning mavjudligini yashirishdir. Bu ikkala usul 
birlashtirilishi mumkin va natijada axborotni himoyalash samaradorligini oshirish 
uchun ishlatilishi imkoni paydo bo‘ladi (masalan. kriptografik kalitlami uzatish 
uchun).
Kompyuter 
texnologiyalari 
stenografiyaning 
rivojlanishi 
va 
mukammallashuviga yangi turtki berdi. Natijada axborotni himoyalash sohasida 
yangi yo‘n alish —
kompyuter stenogryafiyasi 
paydo bo‘ldi.
Global kompyuter tarmoqlari va multimedia soxasidagi zamonaviy progress 
telekommunikatsiya kanallarida m a’lumotlami uzatish xavfsizligini ta’minlash uchun 
moMjallangan yangi 
usullami 
yaratishga olib keldi. 
Bu usullar shifrlash 
qurilmalarining tabiiy noaniqligidan va analogli video yoki audiosignallam ing 
serobligidan foydalanib xabarlami kompyuter fayllari (konteynerlar)da yashirish 
imkonini beradi. Shu bilan birga kriptografiyadan farqli ravishda bu usullar axborotni 
uzatish faktining o ‘zini ham yashiradi.
K.Shennon sirli yozuvning umumiy nazariyasini yaratdiki, u fan sifatida 
stenografiyaning bazasi hisoblanadi. Zamonaviy kompyuter steganografiyasida ikkita 
asosiy fayl turlari mavjud: yashirish uchun moMjallangan