O'quv qo'llanma

Dasturiy ta’minotni niqoblash
Kompyuter steganografiyasining xozirgi vaqtda ishlatiladigan boshka bir 
sohasi dasturiy ta ’minotni niqoblashdir. Qachonki, dasturiy ta’minotni kayd 
qilinmagan foydalanuvchilar tomonidan ishlatilishi o ‘rinsiz bo‘lsa, u standart 
universal dastur mahsulotlari (masalan, matnli muxarrirlar) ostida niqoblanishi yoki 
multimedia fayllari (masalan, kompyuter o ‘yinlarining musiqiy ilovasi)ga yashirilishi 
mumkin.
Mualliflik huquqlarini himoyalash
Stenografiyadan foydalaniladigan yana bir sohalardan biri — bu mualliflik 
huquqlarini himoyalash hisoblanadi. Kompyuterli grafik tasvirlarga maxsus belgi 
quyiladi va u kuzga ko‘rinmay qatadi. Lekin, maxsus dasturiy ta ’minot bilan 
aniqlanadi. Bunday dastur mahsuloti allakachon ba’zi jum allam ing kompyuter 
versiyalarida ishlatilayapti. Stenografiyaning ushbu yo‘nalishi nafakat tasvirlami, 
balki audio va videoaxborotni ham qayta ishlashga muljallangan. Bundan tashkari 
uning intellektual egaligini himoyalashni ta’minlash vazifasi ham mavjud.
Hozirgi vaqtda kompyuter stenografiyasi usullari ikki asosiy yo'nalish 
bo'yicha rivoj lanmokda:
- kompyuter formatlarining maxsus xossalarini ishlatishga asoslangan usullar;
- audio va vizual axborotlaming serobliligiga asoslangan usullar.
StenograFik dasturlar to'grisida qisqacha ma'lumot
Windows operatsion muhitida ishlovchi dasturlar:
- Steganos for Win95 dasturi ishlatishda juda yengil bo'lib, ayni paytda 
fayllarni shifrlash va ulami BMP, DIB, VOC, WAV, ASCII, HTML kengaytmali 
fayllar ichiga joylashtirib yashirishda juda kudratli xisoblanadi;
- Sontraband dasturi 24-bitli BMP formatdagi grafik fayllar ichida har qanday 
faylni yashira olish imkoniyatiga ega.
DOS muhitida ishlovchi dasturlar:
- Jsteg dasturi m a’lumotni JPG formatli fayllar ichiga yashirish uchun 
m o‘ljallangan;
- FFEncode dasturi m a’lumotlami matnli fayllar ichida yashirish imkoniyatiga
- StegoDOS dasturlar paketining axborotni tasvirda yashirish imkoniyati 
mavjud;
- Winstorm dasturlar paketi PCX formatli fayllar ichiga xabarni shifrlab 
yashiradi.
OS/2 operatsion muhitida ishlovchi dasturlar:
- Texto dasturi m a’lumotlami ingliz tilidagi matnga aylantiradi;
22

---

- Hide4PGP v l . l dasturi BM P, WAV. VOC formatli fayllar ichiga 
malumotlami yashirish imkoniyatiga ega.
Macintosh kompyuterlari uchun m o'ljallangan dasturlar:
- Raranoid dasturi m a’lumotlarni shifrlab, tovushli formatli fayl ichiga 
yashiradi:
- Stego dasturining PICT kengaytmali fayl ichiga ma’lumotlarni yashirish 
imkoniyati mavjud.