O‟quv qo‟llanma

Ma‟lumotlarni modifikatsiyalash
deganda ruxsat berilmagan 
natijani hosil qilish maqsadida qonuniy axborot qismini o‘zgartirish, yoki 
axborot kelishi ketma-ketligini o‘zgartirish tushuniladi.

---

19 
Xizmat ko‟rsatishdagi to‟sqinliklar
aloqa yoki ularni boshqaruvchi 
vositalarning normal ishlashiga to‘sqinlik qiladi. Bunday buzilishlarda muayyan 
maqsad ko‘zlanadi: masalan, obekt ma‘lum adresatga yo‘naltirilgan barcha 
axborotlarni to‘xtatib qolishi mumkin. Yana bir misol, tarmoqni atayin axborotlar 
oqimi bilan ortiqcha yuklash orqali yoki tarmoqni ishdan chiqarish yo‘li bilan 
barcha tarmoq ishini blokirovka qilish. 
Himoyaning aktiv buzilishlarini butunlay oldini olish juda murakkab, 
chunki bunga faqat barcha aloqa vositalarini uzluksiz fizik himoyalash orqali 
erishish mumkin. Shu sababli himoyaning aktiv buzilishlarida asosiy maqsad 
ularni operativ tarzda aniqlash va tezda tizimning ishga layoqatliligini tiklash 
bo‘lishi shart. Buzilishlarning o‘z vaqtida aniqlanishi buzg‘unchini to‘xtatish 
vazifasini xam o‘taydi, va bu vazifani buzilishlardan ogoxlantirish tizimining qismi 
deb ko‘rish mumkin. 
Himoya mexanizmlari. 
Amaliyot mashg‘ulotida ishlatiladigan himoya 
mexanizmlarining aksariyati kriptografiya metodlariga asoslangan. Shifrlash yoki 
shifrlashga yaqin axborotni o‘zgartirishlar ma‘lumotlarni himoyalash metodlari 
xisoblanadi. 
Himoya xizmati.
Amaliyot mashg‘ulotida qo‘llaniladigan himoya 
vazifalari 
to‘plamlaridan 
biriga 
quyidagilar 
kiradi: 
konfidensiallik, 
autentifikatsiyalash, yaxlitlik, yolg‘onning mumkin emasligi, foydalanuvchanlik, 
foydalanuvchanlikni boshqarish. 
Fizik himoya vositalariga quyidagilar kiradi: 

Server tarmog‘ida joylar xavfsizligini ta‘minlash; 

O‘zga kishilarni serverga, konsentratorga, kommutatorga, tarmoqlar 
kabeliga va boshqa uskunalarga kirishni ta‘minlash; 

Elektr 
tarmoqlarida 
bo‘ladigan nosozliklardan himoya qiluvchi 
vositalaridan foydalanish.