O’quv yilida o’rta ta’lim uchun

8-bilet biologiya 

1)

 

Lishayniklar. Lishayniklar tirik organizmlarning o'ziga xos guruhi bo'lib, 

zamburug'lar va bir hujayrali suv o'tlarning simbioz hayot kechirishidan yuzaga 

kelgan organizmlardir Lishayniklarning 26 000 ga yaqin turi ma’lum. 

Lishayniklarning tanasi, rangi va shakli har xil. Lishayniklar sporalar yordami 

bilan 

shuningdek, vegetativ yo'l bilan ko'payadigan avtotrof organizm lardir. Lishayniklar tashqi 

ko'rinishiga ko'ra uchta turga bo'linadi 

: 1. Yopishqoq(batsidiya); 2. Bargsimon(parmeliya); 3. Butasimon(kladoniya).Lishayniklarning 

kishilar 

hayotidagi 

ahamiyati 

katta.  Lishaynik 

lardan 

ajratib

 

olingan  ekstraktlar 

atir-upa 

mahsulotlariga, kos metika mahsulotlariga o'ziga xos hid berish uchun foydalanila di. Cho'llarda 

uchraydigan lishaynik manna iste’mol qilinadi. 

Lishaynik cho'llarda, qoya toshlarda paydo bo'lib, tog' jinslarining 

yemirilishiga yordam beradi. Yemirilgan tog'jinslaridan yupqa 

tuproq qatlami hosil bo'ladi.Lishayniklar tarkibida C, B6, B12 vitaminlari uchraydi. 

2)

 

 Mitoz (yunoncha "mitos" - ip degan so'zdan olingan) sikli deb 

hujayraning bo'linishga tayyorgarlik davri hamda mitoz bosqich larini davom etishiga aytiladi. 

Bir mitozdan ikkinchi mitozgacha 

bo'lgan, hujayraning 

bo'linishga 

tayyorgarlik 

davri  interfaza deyi 

ladi.  Interfaza

 

o'z 

navbatida uch 

davrga bo'linadi.1-(31; 2-S-sintez; 3-G32 

interfazadan so'ng Mitoz boshlanadi. Mitoz to'rt bosqich - profaza, metafaza, anafaza, 

telofazadan iboratdir.lMitozning biologik ahamiyati - mitoz natijasida hosil bo'lgan 

har

 

bir yangi  hujayra 

xuddi 

ona  hujayradagidek 

bir  xil 

xro 

mosoma

 

to'plami 

va 

bir  xil 

genlarga ega bo'ladi. Mitoz natijasida 

hosil bo'lgan ikkala yangi hujayra diploid to'plamga ega bo'ladi. 

Mitoz eng muhim quyidagi hayotiy jarayonlarni embrional rivojla nish, o'sish, nobud bo'lgan 

hujayralar va shikastlangan to'qima, 

organlarning tiklanishi hamda funksional holatini normal o'tishini ta’minlaydi. Organizmlarning 

jinssiz ko'payishi ham mitoz bo'linish asosida amalga oshadi. 

3)

 

A-4; B-7; C-5; D-2; E-3; J-1; K-6.