O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi

Sug‘urta qoplamasi — mulkiy sug‘urtada va sug‘urtalanuvchi-
ning uchinchi shaxs oldida fuqarolik javobgarligi sug‘urtasida
zararni qoplash uchun sug‘urta fondidan to‘lanadigan pul
mablag‘i. Sug‘urta qoplamasi sug‘urta summasiga teng yoki undan
kam bo‘lishi mumkin. Sug‘urta hodisasi ro‘y berganlik holati va
shakli bo‘yicha adjaster yoki avariya komissarining xulosasi
sug‘urta kompaniyasi tomonidan sug‘urta qoplamasi to‘lanishida
asos bo‘lib xizmat qiladi.

---

2 0 9
Sug‘urta manfaati — sug‘urtada moddiy manfaatdorlik chorasi.

Sug‘urta hodisasi ro‘y berishi natijasida sug‘urtalanuvchiga moddiy
zarar keltiruvchi predmetlar — mol-mulk yoki sug‘urtalanuv-
chining uchinchi shaxsga zarar keltirish holatlari. Masalan,
sug‘urtalanuvchining avtomobil transporti yo‘l-transport hodisalari
tufayli shikastlanganda, sug‘urtalanuvchida ushbu mulkka nisbatan
manfaatdorlik yuzaga keladi va sug‘urta moddiy manfaatdorlik
chorasi sifatida maydonga chiqadi.
Sug‘urta yig‘imi — jismoniy shaxsning yo‘lovchilarning
majburiy sug‘urta bo‘yicha bir marta to‘lanadigan sug‘urta
mukofoti. Odatda, sug‘urta yig‘imi yo‘l haqi tarkibida bo‘ladi va
chiptada sug‘urta yig‘imi «kiritilgan» degan so‘z bo‘ladi.
Slip — riskni xarakterlovchi hujjat. Slip sug‘urta brokeri
tomonidan tuziladi va anderrayterga beriladi. Slipda sug‘urta
kompaniyasining riskni sug‘urtalashdagi hissasi ko‘rsatiladi.
Angliyada slip sug‘urta polisiga tenglashtiriladi. Ayrim holatlarda
slip sug‘urta qoplamasini to‘lashda asosiy hujjat hisoblanadi.
Sug‘urta kompaniyasi— sug‘urta shartnomasini tuzish va unga
xizmat qilishni amalga oshiruvchi, sug‘urtalanuvchi bilan huquqiy
munosabatda bo‘luvchi yuridik shaxs. U o‘z Nizomi asosida
faoliyat yurituvchi mustaqil xo‘jalik subyektidir. Tegishli iqtisodiy
muhitda faoliyat yurituvchi sug‘urta kompaniyalarining yig‘indisi
sug‘urta tizimini tashkil etadi. Sug‘urta kompaniyalari bajaradigan
sug‘urta operatsiyalariga ko‘ra, ular universal va ixtisoslashgan
bo‘ladi. Ustav kapitali miqdori hamda kelib tushgan sug‘urta mu-
kofotlari hajmiga muvofiq, sug‘urta kompaniyalarini yirik, o‘rta
va kichik guruhlarga bo‘lish mumkin.