O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi
Yüklə 0,8 Mb.
|
|
Notariuslarning kasbiy
javobgarligini sug‘urtalash bo‘yicha shartnoma tuzish 1 4 9
uchinchi shaxsga notarial faoliyatni amalga oshirishda yetkazilgan zararni qoplashga doir majburiyatlari bilan mulk manfaatlari sug‘urta obyektlari hisoblanadi. Notariuslarning kasbiy javobgarlikni sug‘urtalash shartnomasi shartlariga muvofiq sug‘urta qiluvchi sug‘urtalanuvchi tomonidan sug‘urta shartnomasida ko‘rsatilgan sug‘urta mukofotini to‘laganidan keyin, sug‘urtalanuvchiga sug‘urta shartnomasining amal qilinish davrida ahamiyatga ega bo‘lgan notarial harakatlarni qonunga xilof ravishda amalga oshirgan (yoki kerakli notarial harakatlarini bajarmagan) sug‘urta qiluvchi o‘z kasbiy majburiyatlarini tegishli tarzda bajarmagani oqibatida yuzaga kelgan e’tirozlar bo‘yicha zararni qoplash majburiyatlarini qabul qiladi. Sug‘urta qiluvchining zararni qoplash majburiyati notarius mijozlariga notarius tomonidan o‘zining kasbiy majburiyatlarini amalga oshirishdagi e’tiborsiz harakatlari, xatolari yoki kerakli notarial xatti-harakatlarni bajarilmasligi natijasida yuzaga kelgan zarar yetkazilgan holatlarda paydo bo‘ladi. Sug‘urtachi, odatda, amaldagi qonunchilikka nomuvofiq tarzda amalga oshirilgan notarial harakatlar yoki sug‘urtalanuvchining g‘arazli niyatida kerakli notarial harakatlarni bajarmaslik natijasida yetkazilgan zararni qoplamaydi. Notariusning g‘araz niyati sudning qonuniy kuchga kirgan qarori va hukmi bilan aniqlanadi. Bunda sug‘urtalanuvchining harakatlarida g‘araz niyat borligini isbotlash sug‘urtachi zimmasiga yuklanadi. Sug‘urta holati sug‘urtalanuvchining zararni qoplash majburi- yati belgilangan paytdan boshlanadi. Odatda, sug‘urta holati notariusga uchinchi shaxsga u tomonidan bajarilgan noqonuniy notarial harakatlar, xatolar yoki kerakli notarial harakatlarni bajarmaslik oqibatida yetkazilgan zararni qoplashni yuklaydigan sud organining qarori kuchga kirgach, boshlangan hisoblanadi. Sug‘urta shartnomasida sug‘urta holatini belgilash va mijozning notariusga zararni qoplash talabi bildirilgan e’tirozi asosli bo‘lganda, uni sug‘urta yo‘li bilan to‘lash majburiyati ko‘zda tutiladi. Sug‘urta holatini aniqlash sug‘urta shartnomasida aniq bayon etilishi shart. Notariusning kasbiy javobgarligini sug‘urtalash shartnomasi bo‘yicha eng kam sug‘urta summasi O‘zbekiston Respublikasi- 1 5 0
belgilangan eng kam ish haqining yuz baravar miqdoridan kam bo‘lmasligi kerak. Notariusning kasbiy javobgarligini sug‘urtalash shartnomasi notariusning yozma arizasi asosida tuziladi. Arizada, odatda, notarius haqida sug‘urta riski darajasini aniqlash uchun muhim ahamiyatga ega ma’lumotlar, ya’ni kasbiy javobgarligi sug‘urta qilinayotgan shaxsning ismi-sharifi, kasbi, kasbiy faoliyati boshlangan sana, shaxsiy notarial amaliyot bilan shug‘ullanish huquqini beruvchi litsenziyani olish sanasi va raqami, pochta manzili, telefon, faks, teleks ko‘rsatiladi. Ariza berish paytida notarius faoliyati sug‘urtalangani, avval tuzilgan sug‘urta shartnomasi to‘xtalishi nimaga bog‘liqligi, notariusning kasbiy fao- liyatiga taalluqli xatolar, ehtiyotsizlik yoki kamchiliklar bilan bog‘liq e’tiroz bildirilgan ma’lumotlar ko‘rsatiladi. Notariusning kasbiy javobgarligini sug‘urtalash shartnomasi notarius kasbiy faoliyatini amalga oshirishda o‘z harakatlari uchun javob bergandagina, shaxslar foydasiga tuzilgan hisoblanadi. Sug‘urta shartnomasini tuzishda foyda oluvchilar sug‘urtalanuvchi yoki sug‘urtachiga ma’lum qilinmaydi. Shunday bo‘lsa-da, sug‘urta shartnomasida u kimning foydasiga tuzilgani aytilmagan bo‘lsa yoki shartnoma notarius yoxud boshqa shaxs foydasiga tuzilgan bo‘lsa ham sug‘urta to‘lovi olish huquqiga ega, foyda oluvchi faqatgina notarius uning oldida javobgar bo‘lgan shaxs bo‘lishi mumkin. Sug‘urta shartnomasi, odatda, bir yildan kam bo‘lmagan muddatga tuziladi. Sug‘urta shartnomasi agarda shartnomada boshqa narsa ko‘zda tutilmagan bo‘lsa, sug‘urtalanuvchi tomo- nidan sug‘urta mukofotlari to‘langanidan keyin kuchga kiradi. Sug‘urta shartnomasining amal qilinishi shartnomada ko‘rsatilgan muddatda yoki sug‘urtalanuvchi tomonidan sug‘urta summasi to‘liq to‘langan yoxud sug‘urtalanuvchi tomonidan sug‘urta manfaatini yo‘qotgan holatda to‘xtatiladi. Sug‘urtalanuv- chining sug‘urta manfaatdorligi notarius vakolatini to‘xtatganda yo‘qotilgan sanaladi. Ushbu holatda sug‘urtalanuvchi sug‘urtachiga bu haqda yozma bildirishnoma va sug‘urta manfaatdorlik yo‘qolganini tasdiqlovchi hujjatlarni taqdim etadi. Shartnomani sug‘urtalanuvchining sug‘urta manfaatdorligi yo‘qotganligi natijasida muddatidan oldin to‘xtatilishi sug‘urtachi sug‘urtalanuvchiga sug‘urta mukofoti sug‘urta shartnomasining 1 5 1
sanasigacha qolgan muddatga mutanosib tarzda qaytaradi. Odatda, sug‘urta shartnomasida sug‘urtalanuvchining quyida- gi majburiyatlari ko‘zda tutiladi: sug‘urta holati sabablari, uning borishi va oqibatlarini aniqlash uchun barcha imkoni bor va maqsadga muvofiq chora-tadbirlarni qabul qilish; sug‘urtachini unga sug‘urta holati munosabati bilan bildirilayotgan barcha e’tiroz haqida kechiktirmasdan (sug‘urta shartnomasida kelishilgan muddatda) xabardor qilish; sug‘urtachiga sug‘urta holati sabablari, uning borishi va oqibatlari, yetkazilgan zarar xususiyatlari va miqdori haqida muhokama qilish imkonini beradigan barcha ax- borotlar hamda hujjatlarni taqdim etish. Sug‘urta shartnomasiga muvofiq sug‘urtachi unga sug‘urtala- nuvchi nomidan zararni undirish to‘g‘risida talab qayd etilgan e’tirozlar bildirilgan holatda muzokaralar olib borishi va yetkazilgan zararni qoplash haqida bitim tuzish, sug‘urta holati holatlari va sabablarini yoki sug‘urtalanuvchining roziligini kutmasdan zarar miqdorini aniqlash uchun choralar ko‘rish, shuningdek, sud va boshqa vakolatli organlarda sug‘urtalanuvchi nomidan hamda topshirig‘i bo‘yicha ish yuritish huquqiga ega. Agar notarius rozi bo‘lmasa yoki boshqa tarzda qayd etilgan harakatlarni amalga oshirishga to‘sqinlik qilsa, sug‘urtachi sug‘urta to‘lovini to‘lashdan bosh tortishi mumkin. Notariusning kasbiy javobgarligini sug‘urtalash shartnomasida sug‘urta mukofotini to‘lash muddatlari aniqlanadi. Sug‘urta mukofotining miqdori sug‘urta shartnomasiga muvofiq belgilanadi va sug‘urta summasi miqdoriga bog‘liq bo‘ladi. Sug‘urta mukofoti tarif stavkalaridan kelib chiqqan holda belgilanadi va tanlangan sug‘urta summasiga bog‘liq bo‘ladi. Sug‘urta tariflari statistika ma’lumotlari, sug‘urta bozori konynunkturasi, risk darajasi, sug‘urta qilish muddati va sug‘urta summasi miqdori hisobga olingan holda belgilanadi. Bundan tashqari, sug‘urta mukofoti miqdori notarius tomonidan kasbiy harakatlarning amalga oshirilishi va amalga oshirilayotgan notarial harakatlar turlari munosabati bilan e’tirozlarni qonunda belgilangan tartibda qondirish to‘g‘risida ma’lumotlar aniqligiga Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|