1 0 0
14-mavzu. Sug‘urta tashkilotining daromad
va xarajatlari
Sug‘urta tashkilotining daromadlari va ularning guruhlanishi.
Sug‘urta tashkilotining xarajatlari va ularning tarkibi.
Sug‘urta tashkilotlarida moliyaviy natijaning shakllanishi.
Sug‘urta tashkiloti hayotni sug‘urta qilish
borasida tuzilgan har bir shartnomada
turli darajadagi sug‘urta tarifini qo‘llashi
yoki daromadlilik me’yorini har bir shart-
noma bo‘yicha mustaqil ravishda hisoblab chiqishi va belgilashi
mumkin. Hayotni sug‘urta qilish klasslari bo‘yicha daromadlilik
me’yorlari qat’iy belgilangan bo‘lishi, uning tarif stavkalariga
o‘zgarishlar kiritish esa, davlatning vakolatli organi bilan
kelishilgan holda amalga oshirilishi lozim.
Sug‘urta tashkilotlarida asosiy daromad va xarajatlar hisobi
o‘ziga xosligi bilan farq qiladi. Sug‘urtani amalga oshirish,
qonunchilikda man etilmagan boshqa faoliyat bilan shug‘ullanish
natijasida hisob raqamiga kelib tushgan pul mablag‘larining jami
uning daromadi hisoblanadi.
Sug‘urta tashkiloti daromadlarini guruhlashning turli variantlari
mavjud. Ular ichida manbalarga ko‘ra, olingan daromadlarni uch
guruhga bo‘lishga asoslangan variant keng qo‘llaniladi (10-chizma):
a) sug‘urta faoliyatidan olingan daromadlar. Sug‘urta
operatsiyalarini amalga oshirishdan olingan daromadlar sug‘urtachi
daromadlarining asosiy manbayi hisoblanadi.
Bu daromadlarning asosiy qismi sug‘urta shartnomalari bo‘yicha
undirilgan mukofotlar hisobiga shakllantiriladi. Sug‘urta tashkilotining
mukofot tushumlari hajmiga sug‘urta majburiyatlari portfelining
tarkibi va tuzilishi, tarif siyosati, marketing strategiyasi hamda boshqa
qator omillar o‘zaro bog‘liqlikda ta’sir etadi. Masalan, ishlab chi-
qilgan marketing strategiyasini unga mos bo‘lgan tarif siyosatisiz
amalga oshirib bo‘lmaydi, o‘z navbatida, muvaffaqiyatli amalga
oshirilgan marketing strategiyasi sug‘urta portfeli balanslashuvini
ta’minlaydi va aksincha.
Sug‘urta tashkilotining mukofot tushumlariga bozor konyunk-
turasi, inflatsiya sur’ati, me’yoriy qonunchilik bazasi, amaldagi
soliqqa tortish tizimi, sug‘urta bozorining monopollashganlik
Dostları ilə paylaş: