O‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi markazi X. S h e n n a y e V, T. B a y m u r a t o V sug‘urta ishi
Yüklə 0,8 Mb.
|
|
Amerika Qo‘shma
Shtatlaridagi yirik sug‘urta kompaniyala- riga umumiy tavsifnoma 1 9 2
javobgarligini sug‘urta qilish yuqoridagi fikrimizning yaqqol isbotidir. Hozirgi paytda, birgina «San Paul kompani» sug‘urta kompaniyasida 65 mingdan ortiq shifokor o‘z javobgarligini sug‘urta qilishgan. Ushbu sug‘urta turi bo‘yicha to‘plangan sug‘urta mukofotlari miqdori yalpi tushumlarning 15 foiziga yaqinini tashkil etmoqda. Amerika Qo‘shma Shtatlarining sug‘urta tizimida «M’yuchuels» deb ataluvchi o‘zaro sug‘urtalash jamiyatlari o‘ziga xos o‘rinni egallaydi. Agar aksiyadorlik sug‘urta kompaniyasining egalari aksiyadorlar bo‘lsa, «M’yuchuels» tipidagi o‘zaro sug‘urtalash jamiyatining egalari — bu shu jamiyatda o‘z hayoti yoki mol- mulkini yoxud javobgarligini sug‘urta qilgan jismoniy va yuridik shaxslardir. Bunday sug‘urta jamiyatlarining butun pul mablag‘lari sug‘urta mukofotlari va foydadan ajratmalar hisobidan shakllanadi. Shuning uchun sug‘urta mukofoti bir vaqtning o‘zida sug‘urtala- nuvchining jamiyatga kirish hissasi bo‘lib ham xizmat qiladi. Sug‘urtalanuvchi o‘zaro sug‘urtalash jamiyatidan sug‘urta polisi- ni sotib olar ekan, u nafaqat sug‘urta qoplamasini olishga da’vogarlik qiladi, balki sug‘urtalovchi faoliyatining natijalari bo‘yicha olingan foydaning bir qismini olishga ham haqlidir. Dastlabki, «M’yuchuels» tipidagi sug‘urta jamiyatlari aksiya- dorlik sug‘urta kompaniyalariga qarama-qarshi ravishda tashkil etildiki, bunda sug‘urtalovchi nafaqat sug‘urtani daromad olishning bir manbayi sifatida qarashi, balki o‘zining hissadorlarini eng qulay sharoitlarda sug‘urtalashi zarur edi. Mavjud ma’lumotlarga ko‘ra, AQSHda 2000 dan ortiq o‘zaro sug‘urta qilish jamiyatlari faoliyat ko‘rsatishmoqdaki, bu ko‘rsatkich Buyuk Britaniya, Fransiya va Daniyada 100 tadan ortiqni tashkil etadi. Bu shakldagi sug‘urta jamiyatlarining umumiy daromadi AQSHda 482,1 mlrd dollarni tashkil etadi. Bu boshqa davlatlarning ko‘rsatkichlaridan juda ko‘pdir. Shu yerda ta’kidlash zarurki, Yaponiyada bor-yo‘g‘i 20 ta o‘zaro sug‘urtalash jamiyati mavjud bo‘lishiga qaramasdan, ular tomonidan to‘plangan sug‘urta mukofotlari 278,3 mlrd dollarni tashkil etgan. Amerika sug‘urta tizimida sug‘urta brokerlari o‘z mavqelariga ko‘ra muhim ahamiyatga ega. Ko‘p sug‘urta shartnomalari amalda sug‘urtalovchi bilan sug‘urtalanuvchi o‘rtasida bevosita tuzilmasdan, balki brokerlar vositasida tuziladi. Jumladan, 1 9 3
22 mingga yaqin agentlarning xizmatidan foydalanadi. Yuqorida qayd etganimizdek, Amerika Qo‘shma Shtatlarida sug‘urta biznesi rivojlanishining asosiy yo‘nalishlaridan biri, uning yanada baynalmilallashuvidir. Chet eldagi bo‘lim va vakolatxonalar soni bo‘yicha AQSH bugungi kunda dunyoda ikkinchi o‘rinni egallab turibdi. Amerika sug‘urta kompaniyalarining xalqaro miqyosda faol ishtirok etishlarining asosiy sababi shundaki, Amerika transnatsional korporatsiyalari jahon bozorida tobora kuchli pozitsiyalarni egallashmoqda. Bu korporatsiyalarga qarashli mol-mulklar va boshqa manfaatlarni sug‘urtaviy himoya qilish shubhasiz, uning tarkibiga kiruvchi sug‘urta kompaniyalari to- monidan amalga oshiriladi. Amerikaning mashhur «ITT» kon- serni, o‘z sug‘urta operatsiyalarini jahonning 80 mamlakatida amalga oshirayotgan 25 sug‘urta kompaniyalarini nazorat qiladi. Amerika Qo‘shma Shtatlari sug‘urta tarmog‘idagi eng yirik kompaniyalardan biri — bu «SIGNA» sug‘urta korporatsiyasidir. Bu korporatsiya 1982-yilda «Konnektiut djeneral korp» va «INA korp» kompaniyalari negizida tashkil etilgan bo‘lib, uning shtab- kvartirasi Filadelfiyada joylashgan. U amalga oshiradigan asosiy sug‘urta operatsiyalari mol-mulkni va javobgarlikni sug‘urtalashdir. «SIGNA» sug‘urta korporatsiyasining vakolatxonalari jahonning 160 dan ortiq mamlakatida faoliyat ko‘rsatyapti. Uning chet el- dagi filiallari, asosan, shaxsiy sug‘urta va mol-mulk sug‘urtasi bilan shug‘ullanadi. 1995-yilda korporatsiya bo‘yicha kelib tushgan sug‘urta mukofotlarining sal kam 10,0 foizi chet eldagi filiallar hisobiga to‘g‘ri kelgan. Qo‘shma Shtatlarning eng yetakchi kompaniyalari haqida to‘xtalar ekanmiz, «Amerikan International Group (AIG)» sug‘urta guruhining ichki va tashqi bozordagi faoliyati alohida tahsinga sazovordir. Guruh asosan savdo va sanoat tarmoqlari tavakkalchiliklarini sug‘urtalashga ixtisoslashgan. «AIG» o‘zining dastlabki operatsiyalarini 1919-yilda Shanxayda boshlagan bo‘lib, keyinchalik shtab-kvartirasi Nyu-Yorkka ko‘chirilgan. Bugungi kunda guruhning vakolatxonalari va filiallari yer yuzining 140 mamlakatida mavjud. «AIG»ning bir yillik sug‘urta operatsiyalari hajmi qariyb 10,0 mlrd dollardan ortiq. Shuni alohida ta’kidlash zarurki, 1990-yil boshida sohada raqobatning keskinlashuvi 1993-yilga kelib hayotni sug‘urta 13 — Sug‘urta ishi 1 9 4
amalga oshiruvchi 74 kompaniyaning bankrot bo‘lishiga olib keldi. Sug‘urta faoliyatini nazorat qiluvchi hukumat organlari buning oldini olish maqsadida sug‘urta kompaniyalarining mavjud kapitallariga bo‘lgan eng kam talabni yanada kuchaytirdi. 1993- yildan boshlab, bu talab 2—3 mln dollar atrofida belgilandi. Yüklə 0,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|