14
gereği hastaya en yakın pozisyonda bulunan hemşire hastanın korku ve
endişelerini yenmesine yardımcı olarak cesaretlendirmelidir. Hastaya yapılacak
cerrahi girişimin amacı hakkında bilgi verilmesi, kullanılacak malzemelerin ve
cihazların gösterilmesi, servisin tanıtılması, mümkünse bu ameliyatı geçirmiş
ve iyileşmekte olan hastalarla tanıştırılması hasta için rahatlatıcı olabilir. Hastaya
ameliyat ve anestezi endişesini giderecek, erken ve geç ameliyat sonrası
dönemi içeren bilgi vermek bireyin rahatlamasını sağlayacaktır. Ameliyat öncesi
dönemde hastanın psikolojik olarak hazırlanması, ameliyatta az anestezik,
ameliyat sonrasında da az analjezik kullanılmasına, ameliyat sonrasında hızlı
iyileşmeye, erken taburculuğa ve kısa sürede bağımsızlığa geçişe yardımcı olur
Ağrı: Evrensel insan deneyimlerinden biri olan ağrı, özünde yaşamı tehdit
etmemesine karşın, bireyin günlük yaşam aktivitelerini sürdürmesini
engelleyerek yaşam kalitesini düşürebilir. Ağrı ve anksiyete arasında doğrudan
bir ilişki olduğu ve ağrının anksiyete düzeyini, anksiyetenin ise ağrı şiddetini
artırıcı bir etki gösterdiği bilinen bir gerçektir Bilgisizliğin neden olduğu
korku ve anksiyete, ameliyat sonrası ağrıyı şiddetlendirerek ağrı kesicilere
olan gereksinimleri de arttırmaktadır. Ağrı, hastayı TKP ameliyatına götüren
nedenlerin başında gelmektedir. Günümüzde ağrı yaşamsal bulgu olarak ele
alındığından, hasta ağrısının olduğunu söylüyorsa ağrısının olduğunun kabul
edilmesi gerektiği belirtilmelidir. Hemşire ağrının yönetimi konusunda kapsamlı
bir değerlendirme yapmalı, hekim isteminde varsa analjeziklerini zamanında
uygulamalı ve ağrının giderilmesinde alternatif yöntemleri (dinlenme, gevşeme,
ilgiyi başka yöne çekme) uygulamalıdır.
Tıbbi Önlemlerin Alınması: TKP pek çok komplikasyonun yaşanmasına neden
olduğu için yüksek riskleri olan bir ameliyattır. Planlı bir ameliyat olan TKP’ de,
hastanın iyileşme sürecinde daha fazla yarar görmesi ve olumsuz deneyimler
yaşamasını önlemek amacıyla; kilolu ise zayıfl atılması, sigara kullanıyorsa
bırakması, kan transfüzyonu için gerekli kanın ameliyat öncesi ya kendisinden
ya da kan bankasından elde edilmesi, kullandığı bazı ilaçların kesilmesi, hastanın
diş çürüğü, idrar yolu enfeksiyonu, ciltte enfekte yaralar veya başka herhangi bir
enfeksiyon kaynağı varsa bunların tedavi ve bakımının yapılması gerekmektedir.
Hastaya ameliyatın bir hafta öncesinde oral demir preperatları başlanması
gerekebilir. Yaşam bulgularının alınması, gerekli biyokimyasal analizleri için kan
örneği alınması, cilt temizliğinin yapılması ve açlık süresinin istenilen düzeyde
olması sağlanmalıdır.
15
Emboli riskini azaltmak amacıyla tedavi planında yer alan düşük molekül ağırlıklı
heparin uygulanması ve derin ven trombozunu (DVT) önlemek amacıyla
antiembolik çorap giydirilmesinin sağlanması, endişe ve korkunun en yoğun
yaşandığı ameliyat sabahı hastaya psikolojik destek sağlanması hemşirenin
sorumlulukları arasındadır. Ameliyat olacak her hasta, bilgilendirilerek
aydınlatılmış onam izinleri alınmalıdır. Aydınlatılmış onam izni hasta ve
sağlık bakım ekibi açısından yasal güvence anlamını taşıdığından hasta
ameliyathaneye alınmadan önce aydınlatılmış iznin alınıp alınmadığı kontrol
edilmelidir. Oturabilmeleri için kalça yüksekte kalacak şekilde oturabilecekleri
yatak, koltuk, sandalye, klozet ve araba koltuğu gibi koşulların sağlanmasının
gerekliliği hemşire tarafından hastalara anlatılmalıdır.
Hasta ameliyattan 8-10 saat öncesinden aç bırakılır. Hastanın endişelerini
açıklaması sağlanır. Geceyi rahat geçirmesi sağlanır. Hastadan yazılı izin alınır.
Ameliyat Günü:
• Takıları çıkarttırılır.
• Oje ve makyaj varsa sildirilir.
• Ameliyat gömleği giydirilir.
• Varsa preop profl aksisi uygulanır.
• Dosyası ile birlikte sedyeye alınarak ameliyathaneye gönderilir.
Ülkemizde TKP ameliyatı sıklıkla genel anestezi altında uygulanmasına
karşın son zamanlarda spinal anestezi de kullanılmaktadır. Hastalar ameliyat
ve anesteziye ilişkin korkuları nedeniyle tamamen bilinç kaybının olmasını
istediklerinden daha çok genel anesteziyi tercih etmektedirler Yurtdışında ise
epidural ve spinal anestezi daha sık kullanılmaktadır. Birey total kalça protezi
girişimi tamamlandıktan sonra sedyeye alınır, röntgen çekilir ve yoğun bakım
ünitesine alınmaksızın gideceği servise nakil edilir. Ameliyat sonrası servise
transferi öncesinde hastaya yatakta sırtüstü pozisyon verilerek bacakları düz
bir şekilde uzatılır. Hastanın bacakları arasına özel aletler ya da yastık konarak
bacakları birbirinden uzak pozisyonda tutulur. Bu pozisyon protezin yerinden
çıkması engellenir. Derin ven trombozu gelişmesini önlemek için hastaya
varis çorabı giydirilir. Sıvı elektrolit dengesinin sağlanması için serum takılır.
Bütün bunlar ve ameliyat yerinde biriken kanın dışarı atılmasını sağlamak
için drenlerinin olacağı, üriner kateterinin olabileceği, kan kaybı fazla ise kan
transfüzyonunun yapılabileceği gibi konularda hastanın bilgilendirilmesi,
ayılması sırasında olumsuz deneyimler yaşamasını önleyecektir.
16
Total kalça protezi ameliyatı sonrası hemşirelik bakımı
Ameliyattan gelen hasta hemşire refakatinde, ameliyatın özelliğine göre
doktor eşliğinde yatağa alınır. Hastayı hareket ettirmeden iki ya da üç kişiyle
aynı anda hareket edilerek hasta yatağa alınır. Hastaya ameliyatının özelliğine
ve anesteziye uygun pozisyon verilir. Bacaklarının arasına yastık konulur.
Mayisi, drenleri ve ameliyat yeri kontrol edilir. Gerekli kayıtlar yapılır. AÇS
(aldığı çıkardığı) ve hemogram takibi yapılır. Hasta yakınları hastanın durumu
ve ameliyat sonrası yapılması gerekenler konusunda bilgilendirilmelidir. ANT
takibi ilk 3 saatte her 15 dakikada bir, daha sonraki 2 saatte; 30 dakikada bir,
stabil olduktan sonra ameliyat öncesi bulgularla uyumlu oluncaya kadar izlenir.
Anestezinin etkisiyle hastada kusma gerçekleşebilir. Hastanın kusmuğunun
solunum yoluna kaçmaması, başını yana çevirerek kusması sağlanır. Ağrısı
olduğunda ağrı kesici yapılır. Hastanın durumuna göre röntgeni çektirilir.
Kalça protezi ameliyatı yapılan hastaya sunulan hemşirelik bakımında;
hastanın günlük yaşamak tivitelerini gerçekleştirmek için bağımsızlığını
kazanana kadar gereksinimlerinin karşılanması önemlidir. Ameliyat sonrasında
hareketsiz kalmasının sağlanması, komplikasyonları ve anksiyeteyi önlemeye
yönelik hastayı rahatlatıcı önlemlerin alınması, ağrının yönetimi, ağırlık
vermeye hazırlama ve hastanın psikolojik ve sosyo-kültürel yaşamında kendi
kendine yeterli duruma gelmesini sağlamaya dikkat edilmesi gerekir. TKP
ameliyatı sonrası erken dönemdeki hasta bakımı; ağrının yönetimini, sıvı
elektrolit dengesi ve yaşam bulgularının izlenmesini, nörovasküler durumun
değerlendirilmesini, pansuman yerinin ve drenajının gözlenmesini, kapsar. Ve
yine hasta ayıldıktan sonra iki saatte bir ayak bacak egzersizlerini başlatmayı,
derin solunum ve öksürmede cesaretlendirmeyi, derin ven trombozunun
gelişmesinin önlenmesini, hidrasyonu, yatak istirahatı boyunca iki saatte
bir pozisyon değişikliğini, yastık ile bacak abduksiyonunun sağlanmasını ve
fizyoterapiye başlamayı da kapsamalıdır. Ameliyat sonrası komplikasyonların
önlenmesi, hızlı iyileşmenin yanı sıra, hastanın hastanede kalış süresini azaltarak;
mali kaybının, üzüntü ve ağrısının minimum düzeyde tutulmasını ve en
önemlisi de yaşamın korunmasını sağlayacaktır.
TKP ameliyatı sonrası hastaların karşılaşabilecekleri sorunlara yönelik
hemşirelik girişimleri
Ağrının Yönetimi: TKP uygulanan hastalar sıklıkla kronik ağrı öyküsüne sahip
olsalar da ameliyat sonrası dönemde deneyimlenen akut ağrının etkili bir
şekilde yönetilmesi önemlidir. Ağrı kontrol altına alındığında, hastalar daha kısa
sürede hareket edebilir ve böylece hastanede yatışla ilgili komplikasyonların
17
riski azaltılmış olur. Ameliyat sonrası şiddetli ağrı, hastada derin solunum,
öksürük egzersizlerini uygulamada, yatakta dönme ve ayağa kalkmada isteksizlik
oluşturabilmektedir. Hemşire ameliyattan sonra gelişen ağrıyı gidererek hastayı
rahatlatmak amacıyla 24 saat boyunca hekim istemine göre 4-6 saatte bir
ağrı kesici uygulamalıdır. Ağrının değerlendirilmesi, etkin bir iletişim ve oral
analjeziklerle birlikte hasta kontrollü analjezinin kullanımı ağrının yönetimi için
en etkili yöntemdir
Yaşam bulguları ve nörovasküler durumu değerlendirme: Ameliyattan
sonra hastanın yaşam bulguları ilk 3 saatte her 15 dakikada bir, daha sonraki 2
saatte; 30 dakikada bir, stabil olduktan sonra ameliyat öncesi bulgularla uyumlu
oluncaya kadar izlenir. Ameliyattan sonra ilk 2 gün içinde 1-2 saatte bir periferik
emboli ve alt ekstremitelerde sinirsel işlevleri değerlendirmeye yönelik izlem
yapılmalıdır (alt ekstremitede nabız, renk değişikliği, ağrı, duyu ve motor refl eks
kontrolü gibi). Protez uygulanan ekstremitenin nörovasküler durumu, doktor
istemi doğrultusunda saatte bir ya da iki saatte bir değerlendirilir. Genellikle
ameliyatın beşinci ya da altıncı günü fizik tedaviye başlanır. Hasta, önce koltuk
değneği ya da yürüteçle, daha sonra bastonla yürütülür.
Yara bakımı ve pansumanı: Akut enfeksiyonu saptamak için insizyon bölgesi
lokal enfeksiyon belirtileri açısından gözlenmelidir. İnsizyon bölgesindeki sıvıyı
dışarı almak amacıyla yerleştirilen vakum drenlerinden gelen sıvı, renk, miktar,
yoğunluk açısından kontrol edilmeli ve önemli değişiklikler kaydedilerek hekim
bilgilendirilmelidir.
Deri bütünlüğünü sağlama ve sürdürme: Hastanın pozisyonunun iki saatte bir
değiştirilmesi, elastik çorap ve masaj ile basınç altında kalan bölgelerin basınç
yarası yönünden gözlenmesi ve komplikasyonların önlenmesi için yatak içinde
de hareket aktivitesine başlatılır ve venöz dolaşım kolaylaştırılır. Bu sırada cilt
kuru ve temiz tutulmalı, yatak çarşafl arı gergin, kuru ve kırışıksız olmalı, yatak
içersinde egzersizler sürdürülmeli ve hasta mümkün olduğunca erken ayağa
kaldırılmalıdır. Aktivitelerinde bağımsızlığını kazanması, taburculuk süresini
kısaltan en önemli nedenlerden biridir. Femur başının onarımından sonra,
protezin yerinden oynama riski meydana gelebilir. Çıkık riskini azaltmak için
90 dereceden fazla fl eksiyon, orta hattın gerisine addüksiyon (kol ve bacağın
vücut eksenine yaklaşma hareketi) ve iç rotasyon gibi kalça hareketlerinden
kaçınılır. Etkilenen ekstremitede kısalık, hareketlerde uyumsuzluk-yetersizlik,
anormal olarak % 2’sinde sıklıkla ameliyattan sonra ilk 6-8 hafta içinde ortaya
çıkabilir. Ameliyattan sonraki birinci ya da ikinci gün hastanın, dikkatli bir
18
şekilde yataktan kaldırılmasına ve çok kısa bir süre yatağın yanında durmasına
izin verilir. TKP revizyonunun en sık nedeni olan gevşeme, obez, aktif ve erkek
hastalarda daha sık görülmektedir.
Egzersiz: Ameliyat öncesinde öğretilen derin solunum ve öksürük egzersizlerini
ameliyat sonrası hastanın uygulaması sağlanır. Hastanın yardımsız yürümesinde,
kas gücünü yeniden kazanmasında yardımcı olacak egzersizlere ameliyattan
sonraki gün yatak içinde başlanabilir. Egzersizlerin uygulanması için hasta
desteklenmeli, ayağa kalktığında kendisine kazandıracağı yararlar konusunda
eğitilmelidir. Kasların güçlendirilmesi amacıyla quadriseps egzersizleri
yaptırılmalıdır. Bu egzersizler bacak kaslarının uzatılmasını ve dizi yatağın
içine doğru ittirmeyi gerektirir. Ayak bileği rotasyonu ve fl eksiyonu, baldır
venlerinde derin ven trombozu oluşmasına neden olan kanın birikmesini
önlemeye yardımcı olacağından bir an önce bu egzersizlere başlanmalıdır. TKP
ameliyatından sonra günlük yaşam aktivitelerini sürdürmede güvenli hareket
etme ve egzersiz uygulamalarının bilinmesi ve uygulanması erken hareketliliği
sağlar ve fiziksel uyumu arttırır. TKP sonrası gelişen herhangi bir komplikasyon,
hastanede kalış süresini uzatacağından hastanın erken dönemde hareket
ettirilmesi ile bu komplikasyonların birçoğu engellenebilir. Hareketler pasiften
yarı aktif, aktif ve dirençli egzersizlere doğru ilerlemelidir.
Kalça eklemine aşırı yüklenme yapan egzersizlerden kaçınılmalıdır. Egzersiz
uygulamaları kurumdan kuruma farklılık gösterse de;1. gün hasta, hemşire
gözetiminde yatakta oturtulur, yatağın kenarındaki sandalyeye oturtulur ve
yürüteç ile beş adım yürüyebilir. 2. ve 3. günlerde hemşire denetiminde yürüteç
ile on adım, ertesi gün yirmi adım yürüyebilir, 4. gün yüksek bir sandalyeye
yardımsız oturup kalkabilir, 5. gün yatağından yardımsız çıkıp, inebilir, 9. gün
koltuk değnekleriyle bağımsız olarak yürüyebilir ve birkaç basamak inip çıkabilir.
Hastanede kaldıkları süre içersinde sağlık ekibi üyelerinin gözetiminde ve
rehberliğinde olan hastalar, taburcu olduktan sonra günlük yaşam aktivitelerini
nasıl sürdüreceklerini bilmek isterler. Hastaneden taburcu olmadan önce
hastaya ve evdeki bakımında yardımcı olacak kişiye; evdeki yaşamın bağımsız
ve güvenli bir biçimde sürdürülmesine, yani kalça eklemini koruyarak günlük
yaşam aktivitelerini yerine getirmelerine yönelik taburculuk öncesi evde
bakım eğitimi verilmelidir. Sonuç olarak, büyük bir cerrahi girişim olan TKP
uygulaması, birçok cerrahi girişimde olduğu gibi bireyi sosyal, psikolojik ve
fizyolojik anlamda her yönü ile ve derinden etkilemektedir. TKP ameliyatı sonrası
19
hastaların yeniden bağımsız olmaları belirli bir zaman almakta ve hastalar
günlük yaşama uyum sağlamaları konusunda bilgi ve desteğe gereksinim
duymaktadırlar. TKP ameliyatı olacak/olan bireylere verilecek hemşirelik
bakımının ameliyat öncesi, sırası ve sonrasını kapsayacak şekilde ve uzun süreli
olması, hazırlanmış eğitim kitapçıklarının verilmesi, bir sorun yaşadıklarında
nereye ve nasıl ulaşacakları konusunda gerekli açıklamalar yapılması hemşirenin
sorumlulukları arasındadır.
Ayağa kaldırma: Erken ayağa kalkmada cesaretlendirme, komplikasyon
oluşumunu engellemesinin yanı sıra hastanın bağımsızlığını erken dönemde
elde etmesinde de en etkili yöntemdir. Hasta tolere edebildiği ölçüde hareket
ettirilir ve hareketlerinde cesaretlendirilir.
Hastanın taburcu sonrası eğitimYara bakımı: Yara tamamen kapanıncaya
kadar suyla temas ettirmemesi, yara yerinde kızarıklık, şişlik, hassasiyet
olduğunda başvurması gerektiği belirtilmelidir.
Beslenme: Ameliyatı izleyen bir iki hafta boyunca yemede isteksizlik görülebilir.
Herhangi bir sakıncası yoksa demir destekli bir beslenme rejimi doku
yenilenmesi ve kas gücünü kazanma açısından önemlidir. Bu süreçte bol sıvı
tüketilmelidir.
Aktivite: Ameliyat sonrası yeni kalçanın güçlenmesi ve ona hareket
kazandırmak için hafif ancak düzenli egzersiz yapılması ve evinin düzeninin
kendisi için güvenli olacak şekilde düzenlenmesi gerektiği anlatılır. Ameliyat
yerinde hafif bir uyuşma ve eğildiğinde sertlik hissedebileceğini ve bunun
zamanla geçeceğinin belirtilmesi gerekir. Havaalanında ve binalarda metal
dedektörlerde alarm çalabileceğini ve bunun için belge taşıması gerektiği
anlatılmalıdır. Hastanın 3 ay belirli hareketleri yapması yasaklanır. Hastaya
bağdaş kurmaması, kalçasını 90 dereceden fazla kırmamasını, ayaklarını içe ve
dışa doğru çevirmekten kaçınmasını, bacak bacak üzerine atmaması, çorap
giymemesi ve namaz kılma pozisyonu almaması gerektiği söylenir. Kendisine
epikriz verilerek yapılan müdahale, tedavi, ne zaman ve hangi durumlarda
hastaneye başvurması gerektiği söylenir.
20
AMELİYAT SONRASI UYGULANACAK EGZERSİZLER
21
22
9.MENİSKÜS YIRTIKLARI
Vücudumuzun en sık yaralanan bölgelerden birisi menüsküslerdir. Menisküsler
diz bölgesinde en büyük iki kemiğin kesiştiği noktada ‘C’ şeklinde olan ince
yastıkçıklardır. Futbol gibi karşılıklı temas sporlarında dizin dönmesi, ani
hareketlerde meydana gelen katlanma, tek diz üzerine yük alınması sonrasında
menisküsler yırtılabilir. Sporcularda bu yaralanmalara ön çapraz bağ (ÖÇB)
yaralanmaları da eşlik edebilir.
İleri yaş grubunda ise menüsküsler herhangi bir travma olmaksızın dizde
gelişen dejenerasyon ve kıkırdak hasarına bağlı olarak yırtılabilirler. Ayrıca her
yaş grubunda bir travma olmaksızın dejenerasyonla giden yırtıklar görülebilir.
Belirtiler
• Dizde gerginlik ve şişlik
• Eklem hareket açıklığında azalma
• Dizde sıvı toplanması
• Menisküsün yırtık parçası eklem içine düştüğünde takılma, kitlenme.
Tedavisi
Menisküs cerrahisi günümüzde hemen sadece artroskopik cerrahi ile
yapılmaktadır.
1. Meninsektomi (yırtık menisküsün alınması); En sık uygulanılan diz artroskopik
cerrahisidir. Hasarlı menisküs bölümü kesilerek çıkarılır. Küçük yırtıklarda
menisküsün de küçük bir bölümü alındığı için hastalarda herhangi bir
fonksiyonel kayba neden olmaz.
Menisküs alınmasının avantajı hastaların ameliyattan 4 saat sonra yürümeleri ve
3 hafta sonra spora dönmeleridir.
Artroskopinin Avantajları
• Küçük kesilerle ameliyat yapıldığı için dikiş kullanılmaz.
• Hastanın hastanede yatma süresi çok kısadır.
• Hastanın işe dönme süresi diğer ameliyatlara göre çok kısadır. Klasik yöntemle
yapılmış bir menisküs yırtığı ameliyatından sonra hastanın işine dönme süresi
1-2 ayı bulurken, artroskopik yöntemle yapıldığında hasta 1 hafta 10 gün
içinde işine dönebilmektedir.
• Klasik yöntemle yapılan ameliyattan sonra hasta 2 hafta koltuk değneği
kullanırken, artroskopik ameliyattan sonra hasta hemen basabilmekte ve hiç
koltuk değneği kullanmamaktadır.
• Kesi yeri çok küçük olduğu için yara iyileşmesinde sorun olmaz, ameliyat
sonrası iltihaplanma riski çok düşüktür.
23
Ameliyat öncesi hemşirelik bakımı
• Psikolojik hazırlık
• Fizyolojik hazırlık
• Yasal hazırlık
• Ameliyat öncesi eğitim
Ameliyat sonrası hemşirelik bakımı
• Ameliyattan gelen hasta hemşire refakatinde, ameliyatın özelliğine göre
doktor eşliğinde yatağa alınır.
• Hastayı hırpalamadan iki ya da üç kişiyle aynı anda hareket edilerek hasta
yatağa alınır.
• Hastaya ameliyatının özelliğine ve anesteziye uygun pozisyon verilir.
• Spinal anestezide hastanın başı yükseltilerek yatırılır. Bol bol sıvı alması sağlanır.
2-3 saat sonra yemek yiyebilir.
• Mayisi, drenleri ve ameliyat yeri kontrol edilir. Gerekli kayıtlar yapılır. AÇS ve
hemogram takibi yapılır.
• Hasta yakınları hastanın durumu ve ameliyat sonrası yapılması gerekenler
konusunda bilgilendirilmelidir.
• Hastanın durumuna göre 3 kez ANT takibi yapılır.
• Hastanın dizinde şişlik ve ağrı olmaması için dizinin altına yastık konulmalıdır.
Saatte 20 dk buz uygulaması yapılır.
• Hastanın durumuna göre röntgeni çektirilir.
• Hastanın ayağa kalkmadan önce 5 dakika kadar oturtularak başın
dönmediğinden emin olunmalı, başı dönerse uzanarak 1 saat sonra ayağa
kaldırma yeniden denenmelidir. Koltuk değneğine ihtiyaç duymadan
korkusuzca basabilir ve dizini bükebilir.
• Hastaların dizinde (kliniklerde uygulama farkları vardır ) elastik bandaj, bacağa
giydirilmiş antiembolik çorap bulunur.
Hastanın taburcu sonrası eğitimi
Şişlik: Ameliyat sonrası şişlik olma ihtimaline karşılık birkaç gün bacağını
yüksekte tutması ve şişlik ve ağrıyı azaltmak için saatte 15-20 dk buz uygulaması
gerektiği anlatılmalıdır.
Yara bakımı: Hastanın yara yerine su değdirmemesi, yalnızca duş olarak banyo
yapılabileceği, pansumanını aksatmaması söylenmelidir.
24
Fiziksel aktivite: Ameliyattan sonra bir süreliğine koltuk değneği, baston
kullanabilir. Ani hakaretlerden ve ciddi yük kaldırmadan uzak kalması söylenir. İşi
ayakta olanların işlerine dönmelerine 10. gün izin verilir. Hastalar düz koşuya 20.
gün başlayabilmekte ve spora birinci ay sonunda dönmektedirler. Profesyonel
sporcularda özel rehabilitasyon programları ile 20. gün sportif aktiviteye
dönmeleri mümkündür.
Egzersiz: Bacak ve diz kaslarını güçlendirmek için birkaç hafta boyunca diz
egzersizlerini yapmalıdır.
Komplikasyonlar: Hangi durumlarda hastaneye başvurması gerektiği söylenir
(ateş, titreme, şiddetli ağrı, şişlik, nefes darlığı ve göğüs ağrısı).
10. DİZDE KİREÇLENME (GONARTROZ)
Osteoartrit (kireçlenme) ağırlık taşıyan eklemlerin yaşlanmaya bağlı olarak
yozlaşmasıdır. Kireçlenme kıkırdaktan başlar, kıkırdak altındaki kemiği,
eklem kapsülünü ve eklem çevresindeki bağları etkiler. Hatta ağrıdan dolayı
kullanılamayan kaslarda incelmeler ve sertleşmeler olur.
Diz vücudun en fazla ağırlık taşıyan ve dolayısıyla kireçlenmeden en fazla
etkilenen eklemlerinden biridir. Gonartoz orta ve ileri yaşlarda görülür. 50 yaşın
üzerinde kadınlarda daha sık görülür. Hastalar genellikle kiloludurlar. Daha önce
geçirilen eklem ameliyatları, travmalar, spor yaralanmaları, iltihaplı romatizmalar,
doğuştan gelen bazı bozukluklar en önemli sebepleridir.
Belirtiler
• Eklemlerde ağrı ve tutukluk hastalığın ilk belirtisidir.
• Hastalık bazen hiçbir belirti vermeden ilerleyebilir. Hastalık ilerledikçe eklem
hareketleri kısıtlanır, yürümek ve merdiven inmek-çıkmak zorlaşır. Bazen
topallama olabilir.
• Eklemin düzeni bozulur, bacaklarda eğilmeler olabilir.
• Eklem içinde, dizin arkasında ve eklemin ön tarafında bursalarda iltihaplı
şişkinlikler olabilir.
• İlerlemiş ve rehabilite edilmemiş dizlerde dizi doğrultmak ya da bükmek zor ve
ağrılı olabilir.
25
Tedavide önemli unsurlardan biri de diz koruma prensiplerinin uygulanmasını
ve günde en az iki defa 10’ar dakika hekim ve fizyoterapist kontrolünde yapılan
egzersizlerdir. Bütün bu tedavi metotlarına rağmen hastanın şikâyetleri devam
ediyorsa cerrahi tedavi uygulanır.
Dostları ilə paylaş: |