+ 4 va NO - 3 ioni shaklida uchiraydi. NO - 3 ionlari harakatchan, tuproqda yaxshi fiksiatsiya bo’lmaydi, tuproq suvlari
bilan yengil yuvilib chuqur suv qatlamlariga o’tib ketadi. Bahor oylarida tuproq
tarkibidagi nitratlar miqdori ortib ketadi, bu davrda nitrafikatsiyalovchi bakteriyalar
faoliyatiga qulay sharoit vujudga kelgan bo’ladi. Tuproq eritmasi tarkibidagi azot
NO - 3 ni miqdori o’simlik nitralarni yutishi, mikrobiologik jarayonlarni va yuvilishi
jarayonlarini tezligiga qarab kuchli o’zgarib turadi.
NH + 4 kationlari kam xarakatchan, manfiy zaryadlangan zarrachalarga yaxshi
adsorbsiyalanadi, yog’ingarchilik davrlarida kam yuvilib ketadi, shuning uchun
tuproq eritmasi takibida uning konsentratsiyasi NO - 3 larga nisbatan yuqori bo’ladi.
Qishloq ho’jalik ekinlarini o’stirish jarayonida mineral o’g’itlar berishga katta
ahamiyat beriladi. Tabiiy sharoitlarda esa bu rolni maxsus mikroorganizmlar guruxi
zimmasida bo’ladi. Bu esa yuqorda aytib o’tilganidek azotofiksatorlar, o’simlik va
hayvon qoldiqlarini chirishi tufayli hosil bo’lgan organik azotni o’simlik
o’zlashtirishi uchun qulay qilib minerallashtirib NH + 4 yoki NO - 3 shakilga olib
o’tish xususiyatiga ega bo’lgan tuproq bakteriyalari faoliyatidan xosil bo’lgan azot,
tuproqdagi azotni asosiy qismiga to’g’ri keladi.
Tuproqdagi organik azotni NH + 4 kationiga aylanish jarayoniga
