О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati

2
O mineral tuzlarda) erkin energiya minimal darajada bo’ladi. Murakkab 
tuzilishga ega bo’lgan organik moddalarda energiya mikdori bir necha o’n va yuz 
marta katta bo’ladi. Masalan, bir gramma kraxmal oksidlansa, 4 kkal enegiya, bir 
gramm oksil oksidlansa 5,7 kkal, va bir gramm yog’ oksidlansa – 9,3 energiya ajralib 
chikadi. Bu oksidlanish xavodagi kislorod xisobiga boradi. 

Azot yetishmasa, oksillar sintezlanishi sustlashadi, bu o’z navbatida 
fermenlarning xam faoliyati izdan chikadi, barglarda xloroz paydo buldi, moddalar 
almashinuvi alternativ tomonga ya’ni azotsiz birikmalar xosil bulish tamonga siljiydi 
mas., yog’lar (zamburug’lar, suv o’tlarida) karotioidlar (suv o’tlarida), antotsianlar ( 
yukori o’simliklarda).  
Fosfor almashinuvi. 
Fosfor jadal oksidlanuvchi bo’lmaganligi tufayli tabiatda erkin holda 
uchiramaydi. Tabiiy fosforitlar tarkibidagi fosfor miqdori 5-35% gacha yetadi.
Ftorapatit 2Ca
5
(RO
4
)
3
F xlorapatit 2Ca
5
(RO
4
)
3
SI deb ataladigan fosforitlar fosforli 
o’g’itlar ishlab chiqarishda asosiy hom ashyo hisoblanadi.  Fosfor o’simlikning ildiz 
tizimiga ortofosfat kislotaning (N
2
RO
-
4 
, N
2
RO
2-
4
, -RO
3-
4
) anionlari ko’rinishida kelib 
tushadi. U hujayrada qaytarilmaydi, barcha birikmalar tarkibiga faqat oksidlangan 
shakilda kiradi va har qanday sharoitda ham o’zini oksidlanganlik darajasini 
o’zgartimaydi. Shu xususiyatlari bilan azot va oltingurgut almashinuvidan farq qiladi.