О„simliklarning mineral oziqlanishi. Mineral elementlarning fiziologik ahamiyati

2
va
H
2
dan tashqari N, P, S, K, Ca, Mg, Fe elemenlarining bo’lishligini ko’rCatib 
berdilar. Agar mana shu elementlardan birortasini oziqa eritma tarkibiga kiritilmasa 
yoki uning tarkibidan olib tashlansa, o’simlikni normal o’stirish mumkin emasligini 
ko’rsatib berdilar. 
Knop eritmsini tarkibi kuyidagicha: 
1.Ca(NO
2
)
3 
--1g/l; 2. KH
2
PO
4
;---O,25 g/l; 2.MgSO
4
---O,25g/l;
KCI—O,125 g/l; va FeCI
3
---O.O125 g/l. Mana shu tuzlardan ko’rsatilgan 
mikdorda olib, 1l suvda eritilsa, uning tarkibida o’simliklarning normal o’sishi uchun
zarur bo’lgan 7 ta elementning (N, P, S, K, Ca, Mg, Fe) bo’lishligini ko’ramiz. Bu 
ozuqa eritmasi hozirgi kunda ham boshqa eritmalarga nisbatan ko’prok ko’llanib 
kelayotga eritmalardan xisoblandi. Bunga Sabab: 1.Knop ozuqa eritmasida xar 
kanday sharoitda ham, har turdagi o’simliklarni o’stirish mumkin. 2. Bu eritma 

---

tarkibida o’simliklarga zarur bo’lgan hamma elementlar mavjud bo’lib, ular oson
o’zlashtira oladigan darajada. 3.Umumiy tuzlar konsentratsiyasi 0,2% atrofida ya’ni 
o’simliklar ildiziga suv va suvda erigan moddalarning kirishiga xalaqit bermaydi. 4. 
Bir va ikki valentli ionlar muvozanat xolatda bo’ladi. 5.Eritma pH neytralga yaqin. 
Caks va Knopning ijobiy xizmatlari bilan bir vaqtda ularning katta 
kamchiliklari ham bulgan. Ular tajribada ishlatiladigan suvning, vegitatsion 
idishlarini va ko’llaniladigan tuzlarni tozaligiga e’tibor bermaganlar. Shularning 
natijasida o’simliklarga ham kam miqdorda zarur bo’lgan elementlar yechilmasdan 
kolib ketgan. 20-asrning boshlarida uslubiy jixatdan o’ta toza xolda o’tkazilgan 
tajribalar natijasi o’simliklarning norml o’sishi uchun yukorida ko’rsatilgan 7ta
elementdan tashqari yana 5 ta (B, Mn, Zn, Co, Cu) elementlari zarurligini ko’rsatadi. 
Ammo ayrim o’simliklarnin normal o’sib rivojlanishi uchun bu elementlardan 
tashkari yana CI, Co, va Na elementlari zarur degan qarashlar ham bor. 
Umuman aytganda manashu yukorida ko’rsatilgan elemenlarning xammasi zarury
elemenlar bo’lib, birining o’rnini ikkinchisi bosa olmaydi. Agar bu elementlarning 
kaysi birini oziqa eritmasini tarkibidan chikarib tashlansa, yoki shu elementning 
keskin yetishmasligi bo’lsa, o’simliklarning o’sishi va rivojlanishi sekinlashadi, ba’zi 
bir payitlarda nobud xam bo’ladi.