Oxu təLİMİ Müəllimlər üçün vəsait
Yüklə 0,84 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
2. Oxu modelləri
Çox vaxt soruşurlar: "Sürətli oxu bacarığına sahib insan hər şeyimi sürətlə oxuyur?" Əlbəttə ki, xeyr. Sürətli oxunun fiziki tətbiq hüdudları var. Hər dəfə oxuya başlamazdan əvvəl məqsədlərə, vəzifələrə və vaxta uyğun rejim seçmək lazımdır. Sürətli oxuya yiyələnmənin əhəmiyyəti ondan ibarətdir ki, bu zaman biz informasiyanın böyük hissəsini qısa müddətdə əldə edirik. Səsli oxu Məqsəd şagirdə mətndəki sözlərin düzgün tələffüz qaydasını və həmin sözlərin hansı mənada işləndiyini öyrətməkdir. Səsli oxu şagirdlərin oxu səviyyəsini müəyyənləşdirməklə yanaşı, onların nitq bacarıqlarını da inkişaf etdirir. Eyni zamanda dinləyənlərin zehni inkişafına da kömək edir, onlarda mövzuya maraq yaradır və oxumağa həvəsləndirir. Səsli oxu dərsini müxtəlif üsullarla keçmək olar. Bu üsullardan bir neçəsinə nəzər salaq: Birinci üsul: Əvvəlcə müəllim səlis və aydın, hamının eşidəcəyi səs tonu ilə mətni oxuyur. Daha sonra məzmunu qavrama səviyyəsini öyrənmək üçün şagirdlərə sual və tapşırıqlar verir. 9 İkinci üsul: Müəllim şagirdləri qruplara ayırır və hər qrupdan bir şagirdə mətnin müəyyən hissəsini səsli oxumağı tapşırır. Üçüncü üsul: Sinifdəki bütün şagirdlər mətni növbə ilə səsli oxuyur və suallara cavab verirlər. Səsli oxunun ən əsas şərtləri sözlərin düzgün tələffüzünə fikir vermək, şagirddə oxumağa həvəs yaratmaq və onun başqası ilə danışırmış kimi, normal tempdə oxumağını təmin etməkdir. Səsli oxuda sürətli oxumaqdan daha çox intonasiyalı oxumaq vacibdir. İntonasiya isə mətndə təsvir olunan hiss və həyəcana, düşüncələrə əsasən müəyyən edilməlidir. Mətn diqqətlə dinlənilməli, oxuyarkən tələskənliyə yol verilməməli, düzəliş və qeydlər oxu bitdikdən sonra aparılmalı, ehtiyac yoxdursa, oxunulmuş hissə yenidən oxunmamalıdır. Səssiz oxu Məqsəd şagirdlərə səlis və sürətli oxumağı öyrətməkdir. Səsli və səssiz oxu arasındakı ən əsas fərq odur ki, səsli oxu özündə təkcə anlamağı deyil, anlatmağı da ehtiva edir. Səssiz oxu sinifdə hər gün və yaxud həftədə bir dəfə tətbiq edilə bilər. Bu zaman şagirdlər hər hansı bir mətni və ya özləri seçdikləri əsəri müəllimin verdiyi vaxt ərzində oxuyurlar. Burada müəllim özü də oxuya qoşulmaqla şagirdlərə nümunə olmalıdır. Səssiz oxu zamanı müəllim həm də şagirdlərin başqalarına mane olmamağına, bir-birinin diqqətini yayındırmamağına fikir verməlidir. Oxu bitdikdən sonra ümumi şəkildə və ya şagirdləri qruplara bölərək mətnlə bağlı müzakirələr keçirilir. Müzakirə zamanı şagirdlərə "Nə üçün bu mətni (əsəri) seçdiniz?", "Əsərdə (mətndə) sizi maraqlandıran məqamlar hansılardır?", "Bu əsəri (mətni) yoldaşlarınıza nəyə görə tövsiyə edərdiniz?" və s. kimi suallar verərək onların mətnlə (əsərlə) bağlı fikirlərini öyrənmək olar. Şagirdlər mətndə (əsərdə) onları maraqlandıran məqamları, başa düşmədikləri hissələri, mətni (əsəri) oxuyarkən hiss etdiklərini yazılı və ya şifahi şəkildə bildirə bilərlər. Sürətli oxu üçün göz gimnastikası Hər gün oxuduğunuz bir qəzeti götürün və oradan kiçikhəcmli bir mətn seçin. Əvvəlcə həmin mətnin ilk cümləsinin baş hərfi ilə son cümləsinin axırıncı hərfini 10 müəyyən edin. Sonra həmin ilk və son hərflərə baxın və baxış sürətinizi getdikcə artırın. Bu proses ilk dəfə sizin üçün çox yorucu ola bilər. Lakin bunu davamlı və ardıcıl etsəniz, oxuma texnikanızda gözlərinizin rolunu (oxu sürətinizi) artıra bilərsiniz. Yüklə 0,84 Mb. Dostları ilə paylaş:
|