Almashinish-parchalanish reaksiyasi . Suvli eritmalarda sovun almashinish reaksiyasiga
kirishishi mumkin. Masalan, natriyli sovunni kaliy karbonat bilan ishlanganda, u qisman kaliyli
sovunga o‘tadi.
2RCOONa + K
2
SO
3
2RCOOK + Na
2
SO
3
Natriy karbonat bilan kalsiyli sovunga ta’sir qilinganda, u natriyli sovunga aylanadi.
(RCOO)
2
Ca + Na
2
CO
3
= 2RCOONa + CaSO
3
Sovun polimorfizmi. Sovunlarni ishlab chiqarish, qayta ishlash usullariga ko‘ra ularda bir
necha polimorf turlanish sodir bo‘ladi. Ular shakli va kristallarning kattaligi bilan farqlanadi va har
xil qattiqlik, zichlik, eruvchanlik, Ter kabi xususiyatlarga ega bo‘ladi.
Sovunlarda
α
,
β
,
δ
va
ω
polimorf turlanish bo‘lishi aniqlangan.
Tovar holidagi sovunlarda
β
,
δ
,
ω
- fazalar aralashmasi aniqlangan.
α
oson
β
fazaga
aylanadi.
β
- modifikatsiya sovunni sekin sovutishda (
<
70
0
C) yoki sovuq sovunga mexanik ishlov
berilganda hosil bo‘ladi. Sovunlar
β
- modifikatsiyada yuqori eruvchanlik, yaxshi ko‘piklanish
xususiyatlariga ega. U
δ
va
ω
- fazaga ko‘ra qattiq, nam tortishi kam, kam sarflanadigan bo‘ladi.
Tarkibida
ω
- faza bor sovunga ko‘ra, ustida shilimshik qatlam paydo bo‘lmaydi, sovuganda sovun
o‘z shaklini saqlab qoladi, yoriq paydo bo‘lmaydi va qatlamlarga ajralib ketmaydi.
ω
modifikatsiya 70
0
C dan oshiq haroratga chidamli bo‘ladi. Mexanik qayta ishlashda
ω
-
modifikatsiya
β
-modifikatsiyaga aylanadi.
ω
-modifikatsiyadagi sovunning ko‘piklanishi past, erish
tezligi baland emas,
β
-fazadagi sovunga ko‘ra yumshoqroq.
δ
-modifikatsiya past haroratlarda hosil
bo‘ladi (30
0
C).
δ
- modifikatsiyadagi sovun
β
va
ω
fazalar orasidagi o‘rinni egallaydi. Vakuum –
quritish uskunasida sovun olinganda, tez quritish natijasida birinchi
α
-faza paydo bo‘ladi va tezlik
bilan
β
-modifikatsiyaga aylanadi. Bu hol vakuum-quritishdan oldin sovun 120-160
0
C gacha
qizdirilganda tezlashadi. Mexanik ishlov berish (sovunni ishqalash, aralashtirish, presslash,
reshetkali mayda teshiklardan siqib chiqarish) belgilangan sharoitlarda (sovun massasining harorati,
zichlashdagi bosim) sovunda
β
- modifikatsiyani ko‘proq hosil bo‘lishiga olib keladi.
