O’zbek ozi bilim soh Ta’lim so Ta’lim y kiston tos iq-ovqa yo hasi ohasi yo’nalishi respub shkent at mah og’LA

Retseptura tuzish. 
Sovunning yog‘li xomashyo retsepturasiga uning fizik-kimyoviy 
xususiyati, tannarxi, tayyorlash texnologiyasi bog‘liq bo‘ladi. Shuning uchun retseptura tuzish 
sifatli sovun ishlab chiqarishning muhim bosqichlaridan biri hisoblanadi. Retseptura tuzganda 
shunday yog‘larni tanlash kerakki sovun qattiq va qayishqoq, yaxshi eriydigan, kam sarflanadigan 
va yaxshi yuvish qobiliyatiga ega bo‘lishi lozim. 
Retseptura tuzishda yog‘li xomashyo tarkibiga kiruvchi yog‘ kislotalarning o‘ziga xos 
xususiyatlari hisobga olinadi. Sovun pishirishda qo‘llanadigan yog‘ kislotalar miqdori sovun turiga, 
uni ishlatish sharoiti, hamda saqlashdagi hidi, rangi, plastikliligini barqarorligiga qarab belgilanadi. 
Sovun ishlab chiqarish xomashyosi bo‘lgan yog‘ kislotalar (neytral yog‘lar)ning xossalarini 
xarakterlaydigan asosiy fizik-kimyoviy ko‘rsatkichlarga quyidagilar kiradi: 
-
yog‘ kislotalar titrli, sovunning qattiqligi, plastikligi va sovunni suvda eruvchanligini 
shu ko‘rsatkichlar belgilaydi; 
-
yog‘ kislotalarning neytrallanish soni (yog‘larning sovunlanish soni), sovun pishirishda 
ishqor sarfi shu ko‘rsatkichga bog‘liq; 
-
yod soni, yog‘ kislotalarning to‘yinmaganlik darajasining ko‘rsatkichi bo‘lib, 
oksidlanish va qo‘shimcha chidamlilikni ko‘rsatadi; 
-
o‘rtacha molekulyar massa, sovunning yuvish qobiliyati, sovun yelimini tuzlashda 
elektrolit konsentratsiyasi va boshqalar shu ko‘rsatkichga bog‘liq bo‘ladi. 
Sovunni asosiy fizik-kimyoviy ko‘rsatkichi bo‘lgan titr quyidagi formula bilan hisoblanadi: 
T
ar
= (T
1
C
1 
+T
2
C
2
+ ……… T
p
C
p
) /100, 
bu yerda: 
T
1 
;T
2…….
T
p
– yog‘li aralashmadagi komponentlarni titri, 
0
C; 
C
1
;C
2
…..C
p
– yog‘ aralashmasidagi komponentlarni miqdori, %. 
Sovunni biror turi uchun hisoblangan titr, standart bo‘yicha shu ko‘rsatkichga qo‘yiladigan 
talablarga mos kelishi lozim.