62
Sinov savollari
1. Nasoslarning vazifasini ayting.
2. Nasoslarning turlarini sanab bering.
3. Kompressorning sanoatda tutgan o‘rni va vazifasini aytib bering.
4. Aralashtirgichlar haqida tushuncha bering.
5. Kukun (poroshok) holatdagi mahsulotlarni aralashtirish jarayonini
bayon qilib bering.
6. Aralashtirgichlarning turlari va ishlatilish sohalarini aytib bering.
63
VII BOB.
ABSORBSIYA VA ADSORBSIYA JARAYONLAR
JIHOZLARI
7.1. Absorbsiya
7.1.1. Umumiy tushunchalar
Gaz yoki bug‘larning, gaz yoki bug‘li aralashmalardagi kom-
ponentlarning suyuqlikda yutilish jarayoni
absorbsiya deb
nomlanadi. Yutilayotgan gaz yoki bug‘
absorbtiv, yutuvchi
suyuqlik esa
absorbent deb ataladi. Ushbu jarayon selektiv va
qaytar jarayon bo‘lib, gaz yoki bug‘ aralashmalarini ajratish
uchun xizmat qiladi.
Absorbtiv va absorbentlarning o‘zaro ta’siriga qarab, absorbsiya
jarayoni 2 ga bo‘linadi: fizik absorbsiya; kimyoviy absorbsiya
(xemosorbsiya).
Fizik absorbsiya jarayonida gazning suyuqlik bilan yutilishi
paytida kimyoviy reaksiya yuz bermaydi, ya’ni kimyoviy birikma
yangi modda hosil bo‘lmaydi. Agar suyuqlik bilan yutilayotgan
gaz kimyoviy reaksiyaga kirishsa, bunday jarayon xemosorbsiya
deyiladi, ya’ni kimyoviy absorbsiya.
Ma’lumki, fizik absorbsiya ko‘ðincha qaytar jarayon bo‘lgani
sababli, suyuqlikka yutilgan gazni ajratib olish imkoni bo‘ladi.
Bunday jarayon
desorbsiya deb nomlanadi. Absorbsiya va desorbsiya
jarayonlarini uzluksiz ravishda tashkil etish yutilgan gazni sof
holda ajratib olish va absorbentni ko‘p marta qayta ishlatish
imkonini beradi.
Absorbsiya jarayoni sanoat korxonalarida uglevodorodli gazlarni
ajratish, sulfat, azot, xlorid kislotalar va ammiakli suvlarni
olishda, gaz aralashmalaridan qimmatbaho komponentlarni
ajratish va boshqa hollarda keng miqyosda ishlatiladi.
Absorbsiya jarayoni ishtirok etadigan texnologiyalarni
qurilmalar bilan jihozlash murakkab emas. Shuning uchun kimyo,
neft va gazni qayta ishlash hamda boshqa sanoatlarda absorberlar
ko‘p ishlatiladi.
