O‘zbekiston endigina mustaqillikka erishgan 90-yillarning boshlarida yosh
Yüklə 244,65 Kb.
|
|
O‘zbekiston endigina mustaqillikka erishgan 90-yillarning boshlarida yosh Kirish O‘zbekiston endigina mustaqillikka erishgan 90-yillarning boshlarida yosh respublikamiz oldida juda ko‘p muammolar ko‘ndalang turardi. Eng muhim masalalardan biri bu-aholini oziq-ovqat mahsulotlari bilan uzluksiz ta’minlashdan iborat edi. Qishloq xo‘jalik mahsulotlarining asosiy turlarini o‘zimizda yetishtirish va bu mahsulotlar bo‘yicha boshqa mamlakatlarga qaram bo‘lib qolmaslik nafaqat iqtisodiy, balki siyosiy mustaqillikni ham ta’minlovchi muhim omillardan biri edi. O‘zbekistonga yiliga chetdan o‘rtacha 3 million tonnaga yaqin bug‘doy keltirilardi. Buning uchun, birinchi navbatda, valyuta kerak edi. Ba’zi g‘alla sotuvchi davlatlar esa o‘zlarining siyosiy manfaatlarini ham oraga tiqishtirishga urinardi. Qolaversa, sotib olingan g‘allani yurtimizga yetkazib keltirish uchun katta miqdorda yo‘l xarajatlari ham talab qilinar edi. Ana shunday murakkab bir sharoitda mamlakatimiz Prezidenti va hukumati oziq-ovqat ta’minotida uzilishlar yuz bermasligi uchun barcha chora-tadbirlarni ko‘rdi. Andijon g‘allachilik institutida qisqa vaqt ichida respublikamizning sug‘oriladigan yerlarida bug‘doy va boshqa ekinlar seleksiyasiga asoslanib, bug‘doyning 1000 dan ziyod, soyaning 19 ta, no‘xatning 12 ta, yasminning 10 ta, loviya va moshning 17 navlari namunalari o‘rganib chiqildi. Ular orasidan mintaqamiz sharoitida yuqori hosil beruvchi turlari tanlab olindi. Bunda asosan olimlarimiz bilan dehqonlarimizning hamkorlikda ishlaganligini alohida ta’kidlab o‘tish joizdir. Ko‘p yillik samarali mehnatlar natijasida 2002 yilga kelib, Respublikamiz aholisining ehtiyojini to‘lig‘icha ta’minlashga yetadigan don xirmoni jamg‘arildi. 2003 yildan boshlab esa mustaqil O‘zbekistonimiz tarixida ilk marotaba bug‘doy va un mahsulotlari qator davlatlarga eksport qilinishi boshlab yuborildi. Dunyo miqyosida, shu singari mamlakatimizda ham yuqori sifatga ega bo‘lgan bug‘doy navlarini yaratish va don yetishtirishni ko‘paytirish yetishtirilgan donlarni sifatli saqlash hozirgi kunning dolzarb vazifasi hisoblanadi. Shuning uchun ham hozirgi paytda donli ekinlarni yetishtirish, saqlash va qayta ishlashga asosiy e’tibor intensiv texnologiya uchun yaroqli bo‘lgan, yuqori don sifatiga ega bug‘doy navlarini yaratishga va donlarni sifatli saqlashning yangi texnologiyalarini ishlab chiqishga qaratilmoqda. Yanada bir e’tiborli jihati, keyingi yillarda korxonalarimizda dehqonlar yetishtirgan donni qabul qilib olish, joylashtirish va sifatli saqlash imkonini beruvchi elevator va mexanizatsiyalashtirilgan omborlarga ega bo‘lgan moddiy- texnika bazasi yaratildi. Bugungi kun jami 190 ta, shu jumladan, 47 ta don qabul qilish korxonalari, 38 ta qayta ishlovchi va tayyorlov elevatorlari, 150 ta yordamchi shoxobchalar faoliyat ko‘rsatayapti. Donni saqlash muddati uni saqlashda hamda xalq xo‘jaligida don uyumidan ratsional foydalanishda muhim ahamiyatga ega hisoblanadi. Har bir o‘simlik doni va doni ruxsat etiladigan saqlash muddatiga ega. Donni saqlash jarayonlarida saqlash muddatlari, don va donlarning faoliyati, nafas olishi, namligi, harorati, gaz muhitinig tarkibi, havoning nisbiy namligi, donni ifloslanish darajasi va kasallanishi, don yetilishi, uni saqlash davrida unishi, mikroorganizmlar va zararkunandalar kabi omillar ta’sir ko‘rsatadi. Yuqoridagilarni inobatga olib, mazkur bitiruv ishi donlarni saqlash jarayonida o‘z- o‘zidan saralanishining donning sifat ko‘rsatkichlariga ta’sirini takomillashgan usullarini o‘rganib chiqish va maqbul texnologiyani tanlab ishlab chiqarishga tavsiya etish masalalariga qaratildi. Biz tomonimizdan bajarilayotgan ishda donlarni tozalash, saralash, saqlash muddatlari, turlari va usullarining sifat o‘zgarishlariga qaratildi. Saqlash jarayonlari to‘g‘ri tashkil etilsa mahsulot sifati bo‘zilmaydi. Donni saqlashda sifatning salbiy o‘zgarishi asosan donni saraligi, tozaligi, turli aralashmalardan holi ekanligi shuningdek, qo‘shimcha omillar bo‘lmish namlik, issiqlik, havo, mikroorganizm va hashoratlarning ta’siri, kemiruvchi va qushlar tomonidan zararlanishi oqibatida yuz beradi. Yüklə 244,65 Kb. Dostları ilə paylaş:
|