31
qonun chiqarishga harakat qiladilar. Dushmanlari tomonidan qasos
olinishi muqarrar ekanligiga ishongan notiq qonun loyihasi chiqmas-
danoq Yunonistonga jo'nab ketadi.
Vatandan haydalishi Sitseron uchun nihoyat darajada oqibo'ladi.
U bir yarim yildan so'nggina do'stlarining yordami tufayli Italiyaga
qaytib kelish uchun ruxsat oladi. Ona - Vatanga bo'lgan cheksiz
muhabbat buyuk notiqning ilhomini jo'sh urdiradi. U nutq nazari-
yasi ustida tinimsiz ijod qila boshlaydi. Oradan ko'p o'tmay, ma-
shaqqatli mehnat samarasi sifatida, uning uch kitobdan ihorat
“Notiqlar haqida” nomli asari dunyoga keladi. Mazkur asar dialog
shaklida yozilgan bo'lib, Litsiniy, Kross, Mark Antoniy, Yuliy Sezar,
Strabon, Katull, huquqshunos Stsevola va uning shogirdlari Katt,
Sulnitsiy Ruflarning ijtimoiy va siyosiy nutqlari, ulaming Notiqlik
san'ati hamda bu san'atning eng mayda-chuyda masalalaridan tortib
siyosiy muammolargacha bo'lgan ftkr-mulohazalarini o'z ichiga
oladi. Tsitseronning fikricha, notiq shunchaki sud ishlarining barcha
qonun-qoidalarini yaxshi biladigan qonunparast emas, balki davlat
ishlarini chuqur tushunadigan, xalq qayqusiga hamdardlik qila oladi-
gan davlat arbobi bo'lmogi kerak. Shuning uchun Notiqlik san'atiga
qiziqqan har bir kishi faqat “Ritorika” ilmiga oid ibtidoiy bilimlar
bilan cheklanmasdan va o'zining tabiiy iste'dodiga ishonib qolmas-
dan, doimo turli fanlami o'qib-o'rganmoqi, ilm va madaniyatning
yuqori cho'qqilariga intilmog'i darkor. Bundan tashqari, “Notiqlar
haqida” asarining muallifi notiqlaming odamlar diliga qo'rquv, g'a-
zab va qayqu sola bilishi va, aksincha, bu xildagi hayajonli holatlar-
Dostları ilə paylaş: |
