qopda tuproq solib yog'och mola ustiga tashlab qo'yilsa ham bo'lar- di-ku! Deysizda. Mana buni soddalik desa bo'ladi. O 'sha mehnat- kash bechoralar bir-birining ko'ngliga yarasha, dilini og'ritmaydigan muomalada bo'lishardi. Qish kechalarida yig'ilishib, televizor, radio yo'q, qora chiroq yorug'ida biz o'quvchilarga tong otguncha doston- lam i o'qitib tinglashardi. Biz bozor iqtisodiyoti sharoitida yashamoqdamiz. Buni boshqa- cha qilib aytadigan bo'lsak, dunyo bozorga aylanmoqda. Xullas, biz tom ma'nodagi bozor iqtisodiyotiga kirib bormoq- damiz. Bunday sharoitda hoi kim o'z molini maqtaydi: 96
Bozorga o'xshavdi asli bu dunyo, Bozorga u'.xshaydi bunda ham ma'ni. Ikkisi ichra ham ko'rmadim aslo, Molim у onion degan biror kimsani. (Abdulla Oripov.) Demoqchimizki, shu kunlarda faqat mahsulot, pul va boylik keti- dan quvib, ma'naviyatni, imonni, jumladan, so'z qadrini unutib qo'y- maslik ham insoniy burchimiz. Yanayam boshqacharog' i shu kunlar da ko'pchilikning sotuvchi va xaridorga aylanib borayotganligi rost. Shu bois, sotuvchi xaridomi salom berib kutib oladi, uning kayfiyati bilan hisoblashadi, xushmomalalikni o'ziga odat qiladi va hatto so'zning ham narxini biladigan darajaga erishadi. Aslida savdo va ma'naviyat, jumladan muloqot odobi hamisha bir-biri bilan bog'liqdir. Agar o'tmishga nazar tashlavdigan bo'lsak. eng qadimiy davlat- lardan biri hisoblangan Gretsiyada notiqlik san'atining rivojlanishi- da savdo ham muhim ahamiyat kasb etganligining guvohi bo'lamiz? Chunki Gretsiya savdo davlati edi. Savdo aloqalarini, savdo ishlarini
