O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent

Homilador ayollarning organizmida yuz beradigan fiziologik 
o‘zgarishlar
Homilador ayollarning organizmida homilaning to‘g‘ri rivojlanishi,
bo‘shanishga tayyorlanish va yangi chaqaloqni ko‘krak suti bilan boqish
uchun turli xil fiziologik o‘zgarishlar yuz beradi. Homiladorlikning oxirgi
kunlaridayoq ayol vazni 10–12 kg ga ortadi. Yurak birmuncha zo‘riqib
ishlaydi, nafas tezlashgan bo‘ladi, homiladorlikning birinchi uch oyi
davomida ishtahaning pasayishi, ko‘ngil aynishi, ta’mni buzilgan holda
sezish va qusish kuzatiladi. Buyraklarning faoliyati kuchayadi, nerv
faoliyatida ta’sirchanlik, yig‘loqilik, injiqlik, uyqusirash va ko‘pincha bosh
aylanishi kuzatiladi. Terida jigarrang dog‘lar hosil bo‘ladi.
Homiladorlikning ikkinchi yarmida ko‘krak bezlarida, qorin devorida
va son sohalarida zangori-jigarrang chiziqlar hosil bo‘ladi, ular tug‘ishdan
so‘ng oqaradi. Tashqi jinsiy a’zolarning kattalashib, bo‘shashib yumshashi
yuz beradi. Bachadonning vazni 50–100 g dan 1000–2000 g gacha
og‘irlashadi. Barcha ichki sekretsiya bezlarining faoliyati kuchayadi. Bu
davrda ayol organizmida yangi bez – yo‘ldosh (platsenta) shakllanadi va
turli xil gormonlar ishlab chiqarib o‘z faoliyatini boshlaydi.
Homiladorlikni ertangi va kechki muddatlarda aniqlash 
Homiladorlikka tashxis qo‘yish taxminiy, ishonarli va ishonchli
belgilarga asoslangan holda amalga oshiriladi.
Taxminiy belgilariga:
1) ishtahaning bo‘lmasligi;
2) hid va ta’m bilishning o‘zgarishi;
213

---

3) asab tizimining o‘zgarishi (ta’sirchanlik, uyqusizlik, injiqlik,

kayfiyatning turg‘un bo‘lmasligi va h. k.);
4) yuz terisida dog‘lar, ko‘krak so‘rg‘ichlari va qorin devorida oq
chiziqlar hosil bo‘lishi kiradi.
Ishonarli belgilariga:
1) hayz ko‘rishning to‘xtashi;
2) ko‘krak bezlarini ezganda og‘iz suti ajralishi;
3) bachadon bo‘g‘zi va qin shilliq qavatlarining ko‘karishi;
4) bachadon o‘lchami, shakli va qattiqligining o‘zgarishi kiradi.
Yuqoridagi belgilar quyidagi usullar bilan aniqlanadi:
a) savol-javob, surishtirish;
b) ko‘krak bezini paypaslab ko‘rish;
v) tashqi jinsiy a’zolarni ko‘zdan kechirish;
g) ko‘zgu yordamida tekshirish;
d) qinni ikki qo‘l bilan tekshirish.
Homiladorlikning ikkinchi yarmida ishonchli belgilar paydo bo‘ladi,
ya’ni bachadonda homila borligi aniqlanadi. Paypaslash yo‘li bilan
homiladorlikning ikkkinchi yarmida uning bosh, bel va mayda qismlarini
aniqlash mumkin, bundan tashqari, yuragining urishi minutiga 120–140 ta
bo‘lishini sanab bilish mumkin. Bu davrda homilaning qimirlash
harakatlarini homilador ayolning o‘zi aniq sezadi. Boshqa aniq belgilarini
ultratovush yordamida aniqlash mumkin.