O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent

Tug‘ish jarayoni haqida umumiy tushuncha 
Tug‘ish – fiziologik jarayon bo‘lib, bunda tug‘ish yo‘llari orqali
bachadondan homila, yo‘ldosh, uning tashqi pardasi hamda homilaoldi
suvi tashqariga itarib chiqariladi. Tug‘ish jarayonining sababi ko‘p
omillidir. Fiziologik tug‘ish 280 kun yoki 40 haftadan so‘ng yuz beradi. U
homilador ayolning nerv sisitemasi, endokrin, jinsiy a’zolari va boshqa
sistemalaridagi fiziologik o‘zgarishlar hisobiga ro‘y beradi.
Bachadon devorining muntazam ravishda qisqarishi, unda kaliy,
kalsiy, magniy, natriy va boshqa ionlar miqdorining o‘zgarishi hisobiga
sodir bo‘ladi. Bachadonning qo‘zg‘aluvchanligi va qisqaruvchanlik
faoliyatining kuchayishi homiladorlikning oxirgi kunlarida uning
muskullarida oqsillar, glikogen, kalsiy, glutation va boshqa moddalarning
ko‘plab to‘planishi hisobiga ro‘y beradi. Bachadonning qo‘zg‘aluvchanligi
va qitiqlanish kuchining darajasi ma’lum chegara darajasiga yetganda
tug‘ish jarayoni boshlanadi.
Tug‘ish jarayonining yaqinlashishi va boshlanishi 
Tug‘ish yaqinlashganini quyidagi belgilardan bilish mumkin:
214

---

1) tug‘ishga 2–3 hafta qolganda bachadon tubi pastga tushadi, odatda,

homilador ayol nafas olishning yengillashganini sezadi;
2) homilaning quyi tomoni pastga tushadi;
3) tug‘ishdan oldin ko‘pincha tashqi jinsiy a’zo orqali quyuq
shilimshiqsimon ajralmalar chiqadi;
4) homiladorlikning oxiriga kelib bachadon qisqarishini sezish
boshlanadi, bunda dumg‘aza va qorinning pastki qismida og‘riq
boshlanadi;
5) homiladorning vazni tortib ko‘rilganda u ozroq kamaygan bo‘ladi.
Tug‘ish boshlanganligi to‘g‘risida quyidagi belgilar darak beradi:
a) dard tutishi – bachadon muskullarining muntazam qisqarishi. Bu
jarayon boshida 10–15 s da yuz bersa, keyinchalik tez va kuchliroq
bo‘lishi bilan tavsiflanadi;
b) bachadon bo‘g‘zining silliqlanishi va ochilishi kuzatiladi;
v) qon bilan aralashgan shilimshiq ajraladi;
g) homila pufagi hosil bo‘ladi.
Tug‘ishda itaruvchi kuchlarga:
1) dard tutishi (to‘lg‘oq) – bachadon muskullarining muntazam davriy
qisqarishi.
2) kuchanish – dard tutishi bilan bog‘liq holda qorin devori
muskullarining qisqarishi kiradi.
Dard tutishini homilador ayol boshqara olmaydi, u avtomatik ravishda
yuz berib, bachadon bo‘g‘zining ochilishiga, homila va yo‘ldoshning
tug‘ilishiga olib keladi. Kuchanish jarayonini homilador ayol boshqara
oladi, shuning uchun undan dard tutishini kuchaytirish va tezroq
boshlanishini ta’minlashda foydalanadi.