O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent
Yüklə 0,68 Mb.
|
|
Harakatdagi avtomobildan yiqilish tufayli sodir bo‘ladigan jarohatlar
ko‘proq qishloq joylarida uchraydi. Yo‘lovchining kuzovdagi holati va transport harakat yo‘nalishiga qarab yiqilish turli yo‘nalishda bo‘lishi mumkin, ya’ni yon tomonga, mashina yo‘nalishi bo‘yicha, orqa tomonga, bort bo‘ylab va boshqalar. Bunda olinadigan jarohatlar balandlikdan yiqil- ganda olinadigan jarohatlarga o‘xshaydi. Ko‘pincha tayanch-harakat organlari, bosh-chanoq suyaklari va bosh miya shikastlanishlari kuzatiladi. Ayniqsa, bosh sohasi va tos suyaklarining shikastlanishlari boshqa sohalarga nisbatan xavfli bo‘ladi. Avtomobil ichki qismlariga urilish tufayli sodir bo‘ladigan jarohatlar, odatda, katta tezlikda ketayotgan ikki mashinaning to‘qnashishi tufayli yuz beradi yoki uning turg‘un predmetga urilishi hamda ag‘darilib ketishi tufayli sodir bo‘ladi. Kabina ichidagi jarohatlar mashina harakatining keskin oshirilishi yoki to‘satdan tormoz berilishi tufayli ham ro‘y beradi. To‘qnashuv natijasida mashina kuchli deformatsiyaga uchrasa, mashina ichidagi shaxs va shaxslar tanasi zarb ta’siri bilan birga qo‘shimcha ravishda ezilishi mumkin. Asosiy jarohatlar tananing old qismida, kamroq – yon sohasida kuzatiladi. Mashina ichidagi jarohatlar ko‘p hollarda bosh va oyoq- qo‘llarning shikastlanishi tarzida namoyon bo‘ladi. Ko‘p hollarda 235 avtomobil harakat tezligining keskin o‘zgarishi yo‘lovchi va haydovchida umurtqa pog‘onasining bo‘yin qismida o‘ziga xos sinishlarning yuz berishiga olib keladi. Avtomobil jarohatlarining avtomobil va jismlar orasida ezilish hamda kombinatsiyalashgan turlari yuqorida qayd etilgan turlarning ma’lum darajada birgalikda uchrashi tufayli sodir bo‘ladi. Bunda jarohatlar nisbatan ko‘pligi va og‘irlik darajasining yuqoriligi bilan tavsiflanadi. Mototsikl jarohatlari. Bunday jarohatlarning xususiyati va sodir bo‘lish mexanizmi hali yetarli darajada o‘rganilgan emas, chunki transport jarohatlarining bu turi yaqinda avtomobil jarohatlarining ichidan ajralib chiqdi. Mototsikl jarohatlarining kuzatilishida o‘ziga xos davriylik xosdir. Yo‘l-transport jarohatlarining bu turida yo‘lovchi bilan birgalikda mototsikl haydovchisi va passajirning ham shikastlanishi ehtimoli juda yuqoridir. Bu esa harakat vositasining o‘ziga xos konstruksiyasi bilan bog‘liq. Mototsikl jarohatlarida aksariyat hollarda bosh sohasi, jumladan miyaning shikastlanishi hamda qo‘l-oyoq suyaklarining ochiq va yopiq sinishlari xosdir. Traktor jarohatlari. Xalq ho‘jaligida g‘ildirakli va tasma-zanjir harakatli traktorlar keng qo‘llaniladi. Ularning qo‘llanishi ba’zi hollarda kishilarning qurbon bo‘lishi bilan kechadigan baxtsiz hodisalar kelib chiqishiga ham sabab bo‘ladi. Traktor jarohatlari tasma-zanjir harakatli traktor jarohatlari va g‘ildirakli traktor jarohatlariga bo‘linadi. Fildirakli traktor jarohatlari ko‘pgina hollarda avtomobil jarohatlarini eslatadi, ammo bu turdagi jarohatlar shikastlanish og‘irligi, murakkabligi va tana sohalarining bo‘laklanish ehtimoli tufayli o‘lim darajasining yuqoriligi bilan farq qiladi. Tasma-zanjir harakatli traktor travmalari, aksincha, o‘ziga xos bo‘lib, ko‘p hollarda jarohat xususiyatiga qarab traktor travmasi ekanligini, traktor turini, hatto uning tipi va markasini aniqlash imkonini beradi. Bunday traktor turi bilan yetkazilgan jarohatlar kam hollarda tananing bo‘laklanishi bilan tavsiflanadi, faqat kam hollardagina, ya’ni traktor tanani ko‘ndalang bosib o‘tganda, oyoq-qo‘llar, hatto boshning uzilishi kuzatilishi mumkin. Temir yo‘l jarohatlari. Temir yo‘l jarohatlari qurbonlar miqdori bo‘yicha avtomobil jarohatlaridan so‘ng ikkinchi o‘rinda turadi. Temir yo‘l jarohatlari ko‘pincha kechasi yoki ertalab sodir bo‘ladi. Bunga asosiy sabab mashinistlarning charchashi, ular ish faoliyatining bir xilligi, ba’zi aholi yashamaydigan yo‘llardan katta tezlik bilan harakatlanishidir. Temir yo‘l hodisalari jihatlari va sharoitlariga qarab, asosan quyidagi turlarga bo‘linadi: 1) harakatdagi temir yo‘l transporti urib ketishi tufayli; 2) temir yo‘l transportining g‘ildiraklari bilan bosib ketishi tufayli; 3) harakatdagi temir yo‘l transportidan yiqilib tushish tufayli; 236 4) temir yo‘l transporti vagonlari orasida ezilish tufayli; 5) temir yo‘l transporti vagonlari ichida olinadigan jarohatlar. Harakatdagi temir yo‘l transportining urib ketishi tufayli olinadigan jarohatlar eng ko‘p uchraydi. Hozirgi vaqtda yuqori tezlik va zamonaviy shaklga ega bo‘lgan yangi markali lokomativlarning amaliyotga keng kirib borishi temir yo‘l jarohatlarining bu turi miqdorining oshishiga olib keladi. Bunday jarohatlarda zarb teplovoz, elektrovoz va boshqalarning oldingi yuzasi bilan inson tanasining barcha sohalariga yetkaziladi. Shuning uchun katta, tarqalgan va og‘ir jarohatlanishlar kuzatiladi. Umuman, temir yo‘l transporti tufayli kelib chiqadigan jarohatlanishlar o‘ziga xos bo‘lib, bunda tananing ko‘p qismi bir vaqtning o‘zida og‘ir shikastlanadi, ichki organlar, ba’zan miya faoliyatining o‘tkir buzilish hollari uchraydi. Shu sababli ham bu kabi jarohatlar pirovard-natijada shikastlanganning nogiron bo‘lib qolishiga yoki o‘limiga olib keladi. Lekin hamma vaqt ham bemor, ya’ni jarohatlanuvchi shunday ayanchli holda qolmasligi mumkin. Ko‘p hollarda atrofdagilar tomonidan ko‘rsati- ladigan tibbiy yordam o‘z vaqtida, to‘g‘ri va benuqson bajarilsa, shikastlangan bemor hayotini saqlab, turli asoratlarning oldini olish mumkin bo‘ladi. Yüklə 0,68 Mb. Dostları ilə paylaş:
|