O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I ya birinchi tibbiy yordam toshkent

Aseptika usullari 
U antiseptika usullarining davomi hisoblanib, bir-biri bilan cham-
barchas bog‘liq.
Aseptika usullari quyidagilardan iborat:
1) asbob-uskuna va jihozlarni sterillash;
2) jarroh qo‘lini maxsus yo‘l bilan zararsizlantirish;
3) tekshirishlar va operatsiya jarayonlaridagi ishlar vaqtida maxsus
qonun-qoidalarga qat’iy rioya qilish;
4) davolash maskanlarida maxsus tashkiliy va sanitariya-gigiyena
ishlarini tashkillashtirish.
Jarrohlik infeksiyalarining manbai ikki xilda bo‘ladi: ekzogen (tash-
qaridan) va endogen (ichki manbalardan).
Endogen infeksiyalar manbai bemorlar organizmida, ekzogen infek-
siyalar manbai esa atrof muhitdadir. Endogen infeksiyaning oldini olishda
antiseptika, ekzogen infeksiyada esa aseptika asosiy o‘rin egallaydi.
Tashqi muhit (ekzogen) infeksiyalari 
Tashqi muhit (ekzogen) infeksiyalari havo, tomchi ko‘rinishidagi,
kontaktli, ko‘chib o‘tuvchi (implantatsion) turlarga bo‘linadi. Havo
45

---

infeksiyalari manbai bo‘lgan mikroblar erkin holda havoda uchib yuradi.

Havoning mikroblar bilan bulg‘anish darajasi asosan yopiq xonalarda va
shaharlarda yuqoridir. Havo infeksiyalari bilan kurashish asosan havodagi
changlar bilan kurashishdir. Havo infeksiyalarini kamaytirishga qaratilgan
chora-tadbirlar quydagilardir:
1) yopiq xonadonlarda havo aylanishini maxsus uskunalar (kondisi-
onerlar) yordamida almashtirish;
2) nam matolar bilan xonalarni artish;
3) muntazam ravishda havoni almashtirish;
4) ochiq jarohatlarning havo bilan kontakt qilish vaqtini qisqartirish.
Tomchi infeksiyalari 
Tomchi infeksiyalari havo infeksiyalarining bir ko‘rinishi bo‘lib,
uning manbai bemor og‘iz bo‘shlig‘idan ajralib chiqayotgan so‘lak
tomchilari hisoblanadi. Bu holatlar tibbiyot xodimlarining infeksiyaga
chalingan har qanday suyuqlik tomchisi orqali ham o‘tishi mumkin.
Bemorlar uchun tomchi infeksiyalari o‘ta xavfli sanaladi.
Tomchi infeksiyasiga qarshi kurash tadbirlari – operatsiya xonalarida
so‘zlashishga yo‘l qo‘ymaslik, paxtali matodan og‘iz va burunni yopib
turuvchi g‘iloflar taqish, operatsiya va bog‘lam qo‘yish xonalarini
zamonaviy talablarga rioya qilgan tarzda jihozlash va kvars nurlaridan
foydalanishdan iborat.