O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a

(ko‘rsatma), man etish, ruxsat berish.

---

9
Yozma buyruq (ko‘rsatma) – 
huquq normasida nazarda tutilgan 
sharoitlarda u yoki bu harakatni amalga oshirish, ya’ni boshqacha emas, 
balki aynan shunday harakat qilish uchun to‘g‘ridan-to‘g‘ri yuridik 
majburiyatni zimmaga yuklash. 
Man etish (taqiqlash) –
amalda bu ham 
ko‘rsatma, ammo u teskari belgili, ya’ni huquq normasida nazarda 
tutilgan sharoitlarda u yoki bu harakatlarni amalga oshirmaslik bo‘yicha 
yuridik majburiyatni zimmaga yuklashdir. 
Ruxsat berish 
– huquq 
normasida nazarda tutilgan sharoitlarda u yoki bu harakatlarni o‘z xohishi 
bo‘yicha amalga oshirish uchun yuridik ruxsat berilishidir. 
Ijtimoiy munosabatlarni tartibga solishning ko‘rsatilgan uslublari 
huquq tarmog‘ining o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olgan holda 
foydalaniladi. 
Qayd etilganidek, moliya huquqi tartibga solishning o‘z predmetiga 
ega bo‘lib, xususan, bu – davlat moliyaviy faoliyati sohasida yuzaga 
keladigan ijtimoiy munosabatlardir. Ushbu faoliyat davlat faoliyatining 
boshqa turlaridan o‘zining vazifalari, maqsadli yo‘nalishi va namoyon 
bo‘lish shakllari bilan farq qiladi. Moliya huquqi predmetini tashkil 
etuvchi munosabatlar uchun shu narsa xoski, ular davlat pul mablag‘lari 
jamg‘armalarini rejali tashkil etish, taqsimlash va ulardan foydalanish, 
shuningdek, moliyaviy faoliyat natijasida amalga oshiriladigan 
jarayonlarni nazorat etish bilan bog‘liqdir. Munosabatlarning bunday turi 
moliya huquqi normalari harakatlarining o‘ziga xos alohida xusu-
siyatlarini ham belgilab beradi.
Moliyaviy-huquqiy tartibga solish uchun davlat organi yoki mansab-
dor shaxsdan chiqadigan ko‘rsatmalar xosdir. Moliyaviy munosabat-
larning boshqa tomoni ushbu ko‘rsatmaga bo‘ysunishga majbur. Masalan, 
hisob-kitob va valuta operatsiyalarini amalga oshirish qoidalari barcha 
yuridik va jismoniy shaxslar uchun majburiydir. Bu shuni anglatadiki, 
davlat organining hokimiyat ko‘rsatmalari yaqqol namoyon bo‘lib, ular 
yordamida davlat amalda o‘zining moliyaviy faoliyat sohasidagi 
vakolatlarini amalga oshiradi.
Moliyaviy-huquqiy tartibga solish uchun yana boshqa bir xususiyat 
ham xos bo‘lib, u bir tomonning o‘z xohish-irodasini bildirishidir. 
Demak, davlat nomidan harakat qiladigan va moliyaviy munosa-
batlarda uning manfaatlarini va xohish-irodasini ifoda etadigan, yuqorida 
ko‘rsatilgan organlarning o‘z xohish-irodasini bildirishi bir tomonlama va 
majburiy bo‘lishi yaqqol ko‘rinib turibdi. Bu shuni anglatadiki, mazkur 

---

10
holda biz davlat moliyaviy faoliyati sohasida tomonlarning yuridik 
jihatdan tengsizligini ko‘rayapmiz.
Aynan mana shu sababli