O‘zbekiston respublikasi ichki ishlar vazirligi a k a d e m I y a
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Valuta kursi
- Valutani tartibga solish
|
valuta
boyliklariga ta’rif berilgan bo‘lib, ular jumlasiga quyidagilar kiradi: a) xorij valutasi – bu tegishli ajnabiy davlatda muomilada bo‘lgan va qonuniy to‘lov vositasi hisoblangan banknot ko‘rinishidagi xorij pul belgilari, shuningdek muomiladan chiqarilgan yoki chiqarilayotgan, ammo O‘zbekiston Respublikasi pul belgilariga almashtirilishi lozim bo‘lgan xorij pul belgilari; schotlarda va omonatlarda bo‘lgan xorijiy davlatlarning pul birliklaridagi mablag‘lardir; b) xorij valutasidagi qimmatli qog‘ozlar – jamg‘arma boyliklari (aksiyalar, obligatsiyalar va boshq.); d) xorij valutasidagi to‘lov hujjatlari (cheklar, veksellar, akkreditivlar va boshq.); ye) sof quyma oltin valuta boyliklari hisoblanadi . Valuta kursi deganda, ikki yoki undan ortiq davlatlar valutasining o‘zaro nisbati tushuniladi. Valuta kursi odatda valuta bozoridagi valutaga bo‘lgan talab va taklif asosida joriy etiladi. Lekin valuta kursi davlat tomonidan bir tomonlama tartibda joriy etilishi ham mumkin. «Valutani tartibga solish to‘g‘risida»gi qonunning 4-moddasiga binoan xorij 274 valutasining O‘zbekiston Respublikasi pul birligiga nisbatan kursini aniqlash tartibi O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki tomonidan belgilanadi. Valutani tartibga solish – bu valuta operatsiyalarini amalga oshirish tartibini belgilab berishga qaratilgan davlat organlarining faoliyatidir. O‘zbekiston Respublikasi davlatning iqtisodiyot sohasidagi vazifalaridan kelib chiqqan holda, valuta munosabatlarini tartibga soladi. Valutani tartibga solish jarayonida ushbu faoliyatni olib boruvchi organlarning tizimi ham o‘zgardi. O‘zbekiston Respublikasi ma’lum bir doirada valuta va valuta boyliklarining muomilasiga yo‘l qo‘yib, u o‘zining milliy valutasi ustunligini ta’minlaydi. O‘zbekiston Respublikasida valutani tartibga solish ikki bosqichda amalga oshiriladi: – valutani me’yoriy-huquqiy tartibga solish, ya’ni valuta bilan bog‘liq bo‘lgan ijtimoiy munosabatlarni tartibga soluvchi huquqiy me’yorlarni ishlab chiqish va tasdiqlash; – valutani individual (yakka)-huquqiy tartibga solish, ya’ni aniq bir valuta munosabatlarini yuzaga keltiruvchi, o‘zgartiruvchi va bekor qiluvchi huquqiy me’yorlarni qo‘llash. O‘zbekiston Respublikasida valutani tartibga solishning huquqiy asoslarini: O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasi, O‘zbekiston Respublikasining «Valutani tartibga solish to‘g‘risida»gi, «Markaziy bank to‘g‘risida»gi, «Bank va bank faoliyati to‘g‘risida»gi va boshqa qonunlari, valutani tartibga solishga karatilgan O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining, Vazirlar Mahkamasining va maxsus vakolatli organlar- ning me’yoriy hujjatlari tashkil etadi. O‘zbekiston Respublikasi Konstitutsiyasining 78-modda 6-bandiga binoan O‘zbekiston Respublikasining Oliy Majlisi valuta ishlarini qonun yo‘li bilan tartibga soladi. O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi valuta sohasidagi qonun hujjatlarini qabul qiladi va ushbu qonunlarning ijro etilishi ustidan nazoratni amalga oshiradi. O‘zbekiston Respublikasining «Valutani tartibga solish to‘g‘risida»gi qonunning 6-moddasiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazir- ligi valuta-moliya siyosatining asosiy tamoyillarini shakllantirishda ishtirok etadi, respublika to‘lov balansini, respublika valuta jamg‘armasi valuta mablag‘lari kirimi va chiqimining istiqbolga oid taxminlarini ishlab chiqadi, valuta boyliklarining oqilona taqsimlanishini ta’minlaydi, 275 hamda ulardan samarali va maqsadga muvofiq foydalanilishi ustidan nazorat qiladi, shuningdek hukumat topshirig‘iga binoan O‘zbekiston Respublikasining oltin-valuta zahiralarini boshqaradi. O‘zbekiston Respublikasining «Markaziy banki to‘g‘risida»gi qonunning 40-moddasiga binoan O‘zbekiston Respublikasi Markaziy banki valutani tartibga solish va valutani nazorat qilish davlat organidir. Markaziy bank: – ijro etish O‘zbekiston Respublikasi hududida barcha shaxslar uchun majburiy bo‘lgan valutani nazorat qilishga doir normativ hujjatlar chiqaradi; – banklar, boshqa yuridik va jismoniy shaxslarga chet el valutasida operatsiyalar o‘tkazish uchun litsenziyalar beradi va litsenziyalarni qaytarib oladi, ularning faoliyatini nazorat qiladi va tartibga solib boradi; – banklar uchun ochiq valuta mavqyei limitlarini va boshqa iqtisodiy normativlarni belgilaydi; – milliy valutaning chet el valutasiga nisbatan kursini aniqlash tartibini belgilaydi; – O‘zbekiston Respublikasining xalqaro zahiralarini tasarruf etadi va boshq. O‘zbekiston Respublikasining «Valutani tartibga solish to‘g‘risida»gi qonunning 8-moddasiga binoan valuta operatsiyalarini amalga oshirishda vakolat berilgan banklar (masalan, O‘zbekiston Respublikasining Tashqi iqtisodiy faoliyat Milliy banki) mijozlarning valuta to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etishlari ustidan va o‘tkazgan operatsiyalari to‘g‘risida hisobotlar taqdim etishlari ustidan nazorat qilib boradi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|