O‘zbekiston respublikasi o liy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi qarshi davlat universiteti qo‘lyozma huquqida udk

Colletopterum (P.) cyreum sogdianum (Kobelt, 1896)	Kobelt, 1897 (Anadonta sogdiana); Drouet, 1899,(A. retteri); Kobielt, 1913; Jadin, 1952 Starobogatov, Izzatullayev, 1984. C. cyreum sogdianum; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anoqning ustki qismi konsentrik shaklda. Chig‘anog‘i kam qavargan, qavatli. L – 152; H – 75; W – 81; qavariqligi (ikki pallasi) 56, 4 mm. ni tashkil etishini aniqladik.
Stenobiont
6.	Colletopterum (P.) ponderosum volgense (Shadin, 1938)	Kobelt, 1914 (A.samarkandensis); Jadin, 1952, Starobogatov, Pirogov, 1971 (Anadonta ponderosa volgense); Starobogatov, Izzatullayev, 1984; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Colletopterum ponderosum volgense chig‘anog‘i bir tekis kam qavargan, qavatli. L – 121,3; H – 66; W – 57 qavariqligi (ikki pallasi) 56 mm.	Evribiont
7.	Euglesa hissarica (Izzatullayev ., Starobagatov, 1985)	Izzatullayev, 1972; (E.casertiana), 1985, (E.hissarica); Kornyushin, 1996; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anog‘i o‘tkir tuxumsimon, oldingi qismi sal cho‘ziqroq, qorin tomoni bir tekis yumaloqlashgan. L- 1,76 – 4, 1; H- 1,47 – 3,1; W – (1 pallasi) 0, 37- 1,1 mm.	Evribiont
8.	Euglesa turkestanica (Izzatullayev , 1974)	Clessin Martens, 1874. (Pisidium acuminatum ). Izzatullayev, 1974 Izzatullayev, Kornyushin 1993 Kornyushin,1996; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anog‘ining oldingi qismi sal cho‘ziqroq, qorin tomonga bir tekisda egilgan, orqa qismi keng, qorin tomoni bir tekisda yumaloqlashgan. Oldingi va keyingi qismlari tutashganda burchak hosil qilmaydi. H- 4,3 – 5,4; L- 3,8 – 4,2; W – 2,8 – 2,9 mm. teng ekanligini aniqladik.	Evribiont
9.	Euglesa obliquota (Clessinin Martens, 1874)	Clessiin, 1874; (Pisiidiumobliquatum); 1879; Westerlund, 1890(Pisidiuiimbliquatum); Izzatullayev, 1974; 1990, (Euglesa obliquota); Krivosheina, 1978,1979; (E.depressisima); Stadnichenko, 1985, (E. obliquata) ; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anog‘i shakli o‘tkir tuxumsimon bo‘lib qoramtir kulrang. Chig‘anoq qorin tomonga egilgan. Chekkalari bilan oldingi va keyingi qismlari tutashgan. L- 4,8; H- 3,8; W - (1 CHK) 1,8 mm. tashkil etadi.	Evribiont
10.	Kuiperipisidium (K.) terekense (Kazannikov in Izzatullayev., Starobogatov, 1985)	Izzatullayev, Starobogatov, 1986; Izzatullayev, Kornyushin, 1993; Konyushin, 1996; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anog‘i katta emas o‘rtacha hajmli yumaloq. Cho‘qqilari mo‘tadil keng, ko‘tarilmagan. Ustki qismi silliq yoki kuchsiz cho‘zilgan, ayrim vaqt ingichka qaburg‘ali.L - 1,56; H- 1,41; W - (1pallasi) 0,39 mm. ekanligi aniqlandi.	Evribiont
11.	Kuiperipisidium (K.) sogdianum (Izzatullayev, Starobogatov, 1986)	Izzatullayev, Starobogatov, 1986; Izzatullayev, Konyushin,1994, r.E(nefridiy), Kornyushin1996; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anoqning oldingi va orqa cho’qqasida bo‘rtgan nuqtalari bor. Chig‘anoqning o‘rtacha balandligi 0,86 dan ortiq emas. L – 2,1; H- 1,8; W - (I pallasi) 0,9 mm. bo‘lishi aniqlandi.	Evribiont
12.	Corbicula cor (Lamark1818)	Lamarck, 1818; Clessin,1879; (C.cor); Locard, 1883; Kobelt,1898; Kursalova, Starobogatov, 1971; Izzatullayev, 1981; Izzatullayev, Boymurodov,2009; Izzatul-layev, 2019.	Chig‘anog‘ining oldingi va orqa qismi yumaloq, yuraksimon shaklda bo‘lib rangi malla, chig‘anog‘i ichki devori oq rangda. H-23-27;L-26-29;W-15-18,3 mm. aniqladik.	Stenobiont
13.	Corbicula fluminalis (Miiller, 1775)	Műller, 1775 (Tellina); Mousson, 1871 (C. crassula); Clessin in Martens, 1874. Jadin 1952 ; Kursalova, Starobogatov, 1971; Izzatullayev, 1980; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Turning chig‘anog‘i cho‘qqilari kuchli chiqib turadi. Chig‘anog‘i devori qalinligi bilan boshqalardan farqlanadi. Chig‘anoq kardinal tishlari 1, 2a, 2b, 3v o‘tkirJ bo‘ladi. Turning lateral tishlari uzun va mayda kertikli.H- 21-24; L-18-21,7; W – 19 mm. ekanligi o‘rganildi.	Stenobiont
14.	Corbicula purpurea(Prime, 1864)	Prime,1864.(C. tigridis): Clessinin Martens, 1874 (C.minima); Martens,1876: (Cyrena corbicula fluminalisvar.oxiana); Kursalova, Storabo-gatov,1971; Izzatullayev, 1980; Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anog‘i devori qalin bo‘lib, qattiq. Chig‘anoq rangi to‘q qizildan sarg‘ish qo‘ng‘irgacha o‘zgarishi kuzatiladi. Corbicula purpurea chig‘anog‘i C.fluminalis nikiga qaraganda kamroq shishgan bo‘lib rangi och kulrang. H – 20-22; L – 13-21,6; W – 18 mm. ekanligi o‘rganildi.	Stenobiont
15.	Corbiculina tibetensis (Prashad, 1929)	Prashad, 1929 “Tibet” (G‘arbiy Xitoy); Popova, 1968; (Corbshicula fluminea); Kursalova, Starobogatov,1972 (Corbiculinatibetensis); Izzatullayev,1980 (Corbiculina tibetensis); Izzatullayev, Boymu-rodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Chig‘anog‘i cho‘qqilari o‘rtacha uzunlikda. Chig‘anog‘i tuxumsimon shaklda bo‘lib bo‘rtgan, do‘ngchalari ko‘tarilgan. Chig‘anoqning ustki qismi qovurg‘alar bilan qoplangan. H – 18-33, L – 22-37, W – 13,4-14,2 mm. bo‘lishi aniqlandi.	Evribiont
16.	Corbiculina ferghanensis (Kursalovaet Starobogatov, 1971)	Kursalova, Starobogatov, 1971 (Corbicula ferghan -ensis); Izzatullayev, 1982.(Corbiculina ferghanensis); Izzatullayev, Boymurodov, 2009; Izzatullayev, 2019.	Boshqa turlar chig‘anog‘idan yalpoqligi, o‘suvchi cho‘qqilari mavjudligi qulfining ingichka bo‘lishi va markaziy tishlarning tuzilishi bilan farqlanadi. H – 14-33,8; L –18-38,8; W – 12-12,8 mm. ekanligi o‘rganildi.	Evribiont

Xulosa, Qashqadaryo havzasida sun’iy suv tiplarida 4 oila va 6 avlodga mansub 14 tur va 2 kenja tur ikki pallali mollyuskalar tarqalganligi aniqlandi. Toshloq biotoplarda 3 ta, qumloq biotoplarda 8 ta va loyli biotoplarda 6 ta tur tarqalganligi o‘rganildi. Qashqadaryo havzasidagi baliqchilik xo‘jaliklarida Luxliko‘lda 6 tur, Chimqo’rg’onda 10 tur, 2 kenja tur, Qizilsuvda 5 tur, 1 kenja tur va Sho‘rsoyda 3 tur tarqalganligi, ular peloreofil, reofil va pelolimnofil ekologik guruhlariga mansubligi tahlil qilindi. Daryo havzasida sun’iy suv tiplarida ikki pallali mollyuskalarning tarqalishi va faunasining shakllanishi kanallar bilan bog‘liq bo‘lib, kanallar mollyuskalarning suv havzalariaro taqsimlanishining manbasi va yo‘li hisoblanadi. Tabiiy suv ekotizimlari hududlarida uchraydigan Corbicula va Corbiculina avlodi turlarining sun’iy suv havzalariga kanallar orqali o‘tganligi tahlil qilindi. Qashqadaryo havzasida sun’iy suv tiplarining barpo etilishi bilan Unionidae, Euglesidae, Pisididae va Corbiculidae oilalari ikki pallali mollyuskalarining tarqalish areallarining antropogen omillar ta’sirida kengayishi o‘rganildi.