O‘zbekiston respublikasi oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi termiz davlat universiteti

2.2 Boshlang’ich sinf o’quvchilariga insho yozishga o’rgatishda ta’lim texnologiyalaridan foydalanish.
Ta’lim texnologiyalari har qanday o’quv usulini yanada sodda va samarali qiladi. Bu, o’quvchilar uchun ham, o’qituvchilar uchun ham yaxshi imkoniyatlarni beradi. Masalan, insho yozishni o’rganishda, elektronik darsliklardan foydalanish mumkin. Bu darsliklar o’qituvchi tomonidan yaratilgan bo’lib, tushuntiruvchi videolar va amaliy mashqlar bilan bog’liq.
Bundan tashqari, internet ham insho yozishni o’rganish uchun ajoyib manba hisoblanadi. O’quvchilar bu yerda ko’plab maqolalar, misollar va insholar topa oladilar. Shuningdek, online ta’lim resurslari ham mavjud.


O’quvchilarga insho yozishni o’rganish uchun bir necha ilova mavjud. Masalan, “Essay Writing” ilovasi ariza yozuvchi va insho yozuvchi uchun juda qulay bo’ladi. Bu ilova orqali o’quvchi matnni qismlarga ajratib berishi mumkin, va har bir qismni tafsilotli tushuntirish mumkin.Ta’lim texnologiyalari insho yozishni o’rganishda juda yaxshi imkoniyatlarni beradi. Bu yo’nalishda o’quvchilardagi motivatsiyani oshiradi va ularning yaratuvchi fikrlarini yanada rivojlantiradi. Shuningdek, bu jarayon o’qituvchilar uchun ham qulayliklar ko’rsatadi, chunki ularga elektronik darsliklarni tuzish va online ta’lim resurslaridan foydalanish imkoniyati mavjud.
Boshlang’ich sinf o’quvchilariga insho yozishni o’rganishga yordam beradigan ko’plab ta’lim texnologiyalari mavjud. Ba’zi misollar:

• 
  Interaktiv yozish dasturi: Bu turdagi dastur oʻquvchilarga grammatika, gap tuzilishi va tinish belgilari kabi yozish asoslarini oʻrganishga yordam beradi. Shuningdek, bu ularga o‘z fikrlari va g‘oyalarini izchil insho yaratishga yordam beradi.
  
• 
  Onlayn yozish vositalari: O’quvchilarga yozish jarayonida yordam beradigan ko’plab onlayn vositalar mavjud, ular aqliy hujumdan tortib tahrirlashgacha. Bu vositalar ayniqsa yozishda qiynalayotgan yoki qo‘shimcha yordamga muhtoj talabalar uchun foydali bo‘lishi mumkin.
  
• 
  Raqamli hikoyalar: Bu yondashuv talabalarni tasvirlar, videolar va audio yozuvlar kabi turli xil ommaviy axborot vositalaridan foydalangan holda multimedia insholarini yaratishga undaydi. Bu o‘quvchilarga yozish jarayonini yanada ijodiy va dinamik tarzda jalb qilishga yordam beradi.
  

Umuman olganda, ta’lim texnologiyalarini sinfga kiritish boshlang’ich sinf o’quvchilari uchun yozish jarayonini yanada qiziqarli va samarali qilishga yordam beradi.
Hozirgi kunda ta’lim jarayonida interfaol metodlar va axborot texnologiyalarini o‘quv jarayonida qo‘llashga bo‘lgan qiziqish kundan-kunga ortib bormoqda. Bunday bo‘lishining sabablaridan biri, shu vaqtgacha an’anaviy ta’limda o‘quvchilar faqat tayyor bilimlarni egallashga o‘rgatilgan bo‘lsa, zamonaviy texnologiyalardan foydalanish esa ularni egallayotgan bilimlarini o‘zlari qidirib topish, mustaqil o‘rganish va fikrlash, tahlil qilish, hatto yakuniy xulosalarni ham o‘zlari keltirib chiqarishga o‘rgatadi. O‘qituvchi bu jarayonda shaxs rivojlanishi, shakllanishi, bilim olishi va tarbiyalanishiga sharoit yaratadi va shu bilan bir qatorda boshqaruvchilik, yo‘naltiruvchilik funksiyasini bajaradi. Bugungi kunda ta’limda «Aqliy hujum», «Fikrlar hujumi», «Tarmoqlar» metodi, «Sinkveyn», «BBB», «Beshinchisi ortiqcha», «6x6x6», «Bahs-munozara», «Rolli o‘yin», FSMU, «Kichik guruhlarda ishlash», «Yumaloqlangan qor», «Zigzag», «Oxirgi so‘zni men aytay» kabi zamonaviy texnologiyalar qo‘llanmoqda.
Boshlang‘ich sinflarda interfaol metodlar va ta’limiy o‘yinlardan, zamonaviy axborot-kommunikatsiya texnologiyalaridan foydalanish o‘quvchilarni mustaqil fikrlashga, ijodiy izlanish va mantiqiy fikrlash doiralarini kengaytirish bilan birga ularni darslarda o‘rganganlarini hayot bilan bog‘lashga, qiziqishlarini oshirishga yordam beradi. O‘qituvchilarning bunday zamonaviy talablar asosida yaratilgan sharoitlardan samarali foydalanib, darslarni ilg‘or pedagogik hamda axborot kommunikatsiya texnologiyalari asosida tashkil etilishi ta’lim-tarbiya jarayonini sifatini kafolatlaydi.

Ta’lim texnologiyalari o’quv jarayonini yanada zamonaviy va samarali qilishning eng katta vositasidir. Bu yordamida insho yozishni o’rganuvchilar birinchi qatorda qiziqishlarini oshirib, ularning taqdirini tortadi va ularga yaratishni hohlaydigan munosabat tuzadi.Ta’lim texnologiyalari insho yozishda mustaqil ishlashga imkon beradi. O’quvchilar qulay va intuitiv interfeys orqali matnlarini tekshirishi mumkin bo’ladi, grammatik xatolarini aniqlab chiqishi, hamda matnlarni muhim ko’rsatkichlarga ko’tarishi mumkin.

Shuningdek, ta’lim texnologiyalari o’quvchilar uchun ko’p qatorli resurslarga ham erishishga imkon beradi. Ular ishlatiladigan matnlar, shartnomalar, mavzular haqidagi ma’lumotlar va boshqa manbalardan foydalana oladilar. Bu bilim yo’llaridan foydalanib, ularning insho yozishiga yordam beruvchi savollar va maslahatlar berilishi ham mumkin.
O’quvchilar uchun ta’lim texnologiyalari orqali amaliy mashg’ulotlar tashkil etilishi ham mumkin. Bu hamda birgalikda ishlab chiqilgan insholarga oid matnlar va mulkni tahlil qilishni o’rganishga imkon beradi. Shu sababli, insho yozishda ta’lim texnologiyalaridan foydalanish o’quvchilar uchun ancha foydali va zarurdir. Ular bu yordamida bir-biriga yordam berish, mustaqil ishlashni o’rganish va yanada zamonaviy uslublarda insho yozishni anglashadi.
Bugungi kun o‘qituvchidan ilg‘or pedagogik va yangi axborotlar texnologiyalaridan o‘quv jarayonida foydalanishni talab etmoqda. Yuqoridagilardan kelib chiqib, tajribalarimiz asosida dars mashg‘ulotlarida interfaol metodlarni qo‘llash orqali ta’lim-tarbiya berish yo‘llariga doir fikrlarimizni bayon etamiz. O‘ylaymizki, u o‘quv mashg‘ulotlari samaradorligini oshirishda hamkasblarimizga amaliy yordam beradi. Shuningdek, o‘quvchilarni o‘z yo‘nalishini tanlash va mustaqil hayotga tayyorgarlik ko‘nikmalarini shakllantirishdek mas’uliyatli vazifani bajarishda ularning yaqin ko‘makchilardan biriga aylanadi. Quyida sinflar kesimida ayrim mavzular asosida o‘qitishning zamonaviy usullarini tatbiq etish bo‘yicha tavsiyalar beramiz. Siz undan ijodiy yondashgan holda foydalanasiz va birinchi prezidentimizning: «Har qarichi muqaddas bo‘lgan ona yerimizga nisbatan farzandlarimizda g‘urur va iftixor, sadoqat tuyg‘ularini uyg‘otish uchun biz bugun nima qilyapmiz, degan savolga javob izlab ko‘raylik» - degan fikrlariga javoban ta’lim va tarbiya berishning zamonaviy usullarini tatbiq etish orqali ko‘zlangan maqsadga erishishga o‘z hissangizni qo‘shasiz degan umiddamiz.