Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
5.2.3. Talaba shaxsining ijtimoiy – psixologik xususiyatlarini tekshirish 
Hozir psixologiyada talaba shaxsini oʻrganishning qator usullari ishlab 
chiqilgan. Quyida ana shularning ayrimlariga toʻxtalamiz. 
Psixologiya fanida keng qoʻllaniladigan usullardan bittasi quyidagichadir.
Hurmatli talabalar! Sizni ilmiy – tadqiqot faoliyatida ekspert sifatida 
ishtirok etishingizni soʻraymiz, bu ishning asosiy maqsadi talabalar shaxsining 
ob’yektiv ijtimoiy – psixologik xususiyatlarini aniqlashdan iboratdir. 
1. Buning uchun talaba shaxsining besh guruhdan iborat quyidagi fazilat, 
sifat va hislatlariga oʻz ahamiyati boʻyicha tegishli tartib nomerlarini 
qoʻyishingizni soʻraymiz: 
Shaxsning gʻoyaviy – siyosiy sifatlari. 
Kasbiy – ixtisoslik fazilatlari. 
Axloqiy – etik hislatlari. 
Tarbiyaviy – pedagogik sifatlari. 
Tashkiliy – ishchanlik fazilatlari. 
2.
Har bir guruhga kiritilgan sifatlarni oʻzingiz muhim boʻlmagan deb 
hisoblasangiz, u holda uni oʻchirib tashlang va oʻrniga yoqtirganingizni qoʻshib 
qoʻying (1 – 5 jadvallar). 
3. Har bir guruhdagi alohida fazilatlarni ahamiyatligiga qarab, uni besh 
balli shkala bilan baholang: 
“5” – talaba shaxsining tizimida mutlaqo zarur deb hisoblaganda 
qoʻyiladi; 
“4” – talaba shaxsining tizimida bu sifat qatnashishi shart; 
“3” – mazkur sifat ishtirok etsa koʻngildagidek ish boʻlar edi; 
“2” – ushbu sifatning mavjudligi zaruriyatdan tashqari; 
“1” – uni e’tiborsiz qoldirsa. 
Kasbiy – ixtisoslik sifatlari: 
o
Ilmiy ish bilan shugʻullanish; 

---

286 
o
Kasbiy yetuklik; 
o
Oʻqishdagi ijodiy faollik; 
o
Mustaqillik; 
o
Bilimdonlik; 
o
Aqlning tanqidiyligi; 
o
Axborotlarni yigʻish va tahlil qilish; 
o
Oʻz fikrini ifodalay olish; 
o
Ilmiy – tadqiqot oʻtkazish koʻnikmasi; 
o
Soʻz – mantiq lugʻat boyligi. 
Axloqiy – etnik hislatlar: 

Oʻziga talabchanlik; 

Oʻzgalarni hurmatlash; 

Kamtarlik; 

Oʻziga ishonch; 

Ibolilik; 

Halollik; 

Adolatparvarlik; 

Samimiylik; 

Begʻarazlik; 

Ichki madaniyatlilik; 

Hamdardlik; 

Vijdonlilik; 

Jamoatchilik mehnatini ortiqcha baholamaslik; 

Yumor hissi; 

Dilkashlik; 

Oʻzini kamol toptirishga intilish; 

Gumanitar bilimlarga chanqoqlik; 

Zamonaviylik; 

Oʻzini tutish; 

Oʻzini nazorat qilish; 

Oʻz manfaatini hamma narsadan yuqori qoʻymaslik; 

---

287 

Axloq qoidalariga rioya qilish. 
Tarbiyaviy pedagogik sifatlari: 

Boshqalar bilan oʻz bilim va tajribasini oʻrtoqlashish; 

Orqada qolganlarga (oʻzlashtirmovchilarga) koʻmaklashish; 

Haqiqatni dalillash va uni tan olish uquvi; haqiqat oldida tiz choʻkish 
odati; 

Oʻzgalarni ishontirish qobiliyati; 

Hamkurslari (kursdoshlari) takliflaridan yaxshi jihatini topish (tanlay 
bilish uquvi).