Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti
Oʻqituvchi tomonidan yaratilgan baholash strategiyalari
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
4.1.2. Oʻqituvchi tomonidan yaratilgan baholash strategiyalari Oltinchi sinf talabalarini oʻqitadigan maktab joylashgan jamiyatda yashovchi oilalarning koʻpchiligi kambagʻallik darajasidan ham quyi yashashadi. Har yili uning maktabidagi talabalarning koʻp qismi shtat testlaridan yiqilishadi. Kym maktab oʻquv qoʻllanmalariga suyanadi va odatda Til San’ati va Ijtimoiy Saboqlar fanlarida toʻgʻridan-toʻgʻri koʻrsatmalardan foydalanadi. Sinfdagi baholash tizimi oʻzida shtat testlarinikini aks ettiradi, ana shunda talabalar baholash formati bilan tanishib olishadi. Kym motivatsiyaga bagʻishlangan yozgi bitiruv kursida bir maqolani oʻqib qoladi, “Afro-Amerikalik talabalar ichki dunyosini sharaflovchi va undovchi oʻqitish strategiyalari” (Teel, Debrin-Parecki, & Covington, 1998) va shu kuzda oʻzining koʻrsatmalari va baholash tizimini toʻrtta yoʻl bilan oʻzgartirishga qaror qiladi. Birinchidan, u intilishga e’tiborni qaratish qobiliyatiga kuchaytiruvchi urgʻu beradi va talabalarga toki kriteriyaga kelmaguncha, oʻz ishlarini qayta koʻrib chiqishlariga imkoniyat yaratib beradi. Ikkinchidan, u talabalarning chiqishga doir baholash kabi imkoniyatlar beradi (masalan, ogʻzaki prezentatsiya, san’at proyekti, kreativ qoʻlyozma). Uchinchidan, u talabalardan video materiallarini tayyorlashda, qogʻozlarni tarqatishda va shu kabilarda yordam berishlarini soʻrab, ularda mas’uliyatni ragʻbatlantiradi. Toʻrtinchidan, u talabalarning madaniy meroslarini hurmat qilgan holda, ularni oʻz madaniyatlariga doir biografiyalar va tarixiy afsonalarni oʻqishga undaydi. Kymning bayon qilishicha, talabalardagi intilish va oʻzlarini tutishlaridagi oʻzgarishlar keskin boʻldi: talabalar endi ancha tashabbuskor, qattiq ishlashadi va yaxshi narsalar yaratishadi. Yil oxiriga kelib, shtat testlaridan oʻtgan talabalar soni oʻtgan yilgidan ikki martaga oshdi. 173 Keyinchalik, Kym hozir ham xuddi oʻsha maktabda oltinchi sinflarni oʻqitmoqda va yuqorida tasvirlangan strategiyalarni oʻzgartirishda davom etmoqda. U oʻqitgan talabalar sifati yaxshilanganiga qaramasdan, maktab yopilib ketdi, chunki nisbatan olib qaraganda, talabalar sifati yomon edi. Kym doktorlik unvonini oldi va hozirda xizmatdan oldingi va xizmat davomidagi oʻqituvchilarni peshingi darslarda Ta’limiy Psixologiya boʻyicha oʻqitmoqda. Kimning hikoyasi biz ushbu qismda va 12-qismdagi standardlashgan testda kashf etadigan baholashga doir bir qancha mavzularni aks ettiradi. Birinchidan, samarali baholash tizimini tanlash koʻrsatmali amaliyotga, motivatsiyaga boʻlgan ishonchga va shtat test tizimining mavjudligiga asoslanadi. Ikkinchidan, ba’zi oʻqituvchi tomonidan yaratilgan baholash tizimi talabaning oʻrganishini va ishtiyoqini oshiradi – ba’zilari esa unday emas. Uchinchidan, oʻqituvchilar oʻz oʻqitish qobiliyatlarini amaliy izlanish orqali oshirishlari mumkin. Bu oʻz ichiga muammoni aniqlash (masalan, kam undov va muvaffaqiyat), alternativ usullarni oʻrganish (masalan, adabiyot oʻqish), yangi usullar ijrosini ta’minlamoq, natijalarni kuzatish (masalan, talabalarning harakati va test natijalari) va kuzatishlarga asoslangan tarzda strategiyalarni oʻzgartirishda davom etishni oladi. Soʻnggi 20 yil ichida talabalar oʻrganishini baholashning eng yaxshi amallari keskin oʻzgarishlarni boshdan kechirdi. Rouzmeri 1970-yillarda matematika oʻqituvchisi boʻlganida, u talabalar bilimini baholamasdi, u oldingi hafta davomida oʻrgatgan matematik bilimlari va mahoratlari boʻyicha test olardi. Testlar formati boʻyicha biroz farq qilardi va talabalar testni qogʻoz va qalam yordamida individual tarzda bajarishardi. Koʻplab oʻqituvchilar, shu jumladan, matematika oʻqituvchilari ham, hozirda oʻz talabalari nimalarni oʻrganganliklarini aniqlash uchun turli-tuman metodflardan foydalanishadi va shu baholash ma’lumotlarini ularning koʻrsatmalarini oʻzgartirishda ishlatishadi. Ushbu boʻlimda asosiy e’tibor talabalar bilimini oshirishda sinfxona baholash tizimlaridan foydalanishga qaratiladi va biz bir nechta asosiy konsepsiyalardan boshlaymiz. |