Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

Berilgan ish va baholash qanday bajariladi? 
Oʻquvchilar odatda baholash paytida turli vazifalarni bajaradilar, masalan 
uyga vazifalar, savol-javoblar musobaqasi, sahna koʻrinishi va boshqalar.
Baholash payti boshlanishidan oldin oʻqituvchi har bir vazifa qanday 
baholanishiga qaror qabul qilishi kerak. Misol uchun 6-sinf oʻqituvchisi 
baholashni quyidagi usulda amalga oshirishi mumkin; 
Haftalik savol-javoblar 35 foiz 
Uyga vazifalar 15 foiz 
Darsda faolligi 30 foiz 

---

200 
Darsga qatnashishi 20 foiz 
Baho qoʻyishda oʻquvchi va ota-onalarga oʻqituvchi nimani muhim deb 
bilishi ahamiyatli boʻlganligi uchun qaror qabul qilishda ehtiyotkorlik bilan ish 
tutish zarur va oʻquvchilar nimaga koʻproq ahamiyat berishlari uchun ham 
muhim (masalan, agar uyga vazifa uchun faqatgina 5 foiz ajratilsa, uni haftada 
ikki marta qilishga arzimaydi). 
Jamoaviy qobiliyatlar va harakatlar inobatga olinishi kerakmi? 
Boshlangʻich sinf oʻqituvchilari bayonotlariga jamoaviy qobiliyatlarni oʻrta 
maktab yoki oliy ta’lim muassasalari oʻqituvchilariga mos ravishda kiritadilar.
 
4.1.6. Standartlashtirilgan test haqida tushuncha 
Standartlashtirilgan testni tushunish boshlangʻich oʻqituvchilar uchun 
muhim bu testlarning natijasida K-12 da bir qancha oʻzgarishlar boʻldi. Bundan 
tashqari oʻqituvchilar ushbu test natijasini ota onalarga tushuntirib yordam 
berishga qodir boʻlishi lozim. Quyidagi holatni koʻrib chiqamiz. 
•
Vanessa, yaqindagina yangi lisenziya olib kelgan jismoniy tarbiya 
oʻqituvchisi oʻrta maktabga hujjat topshiradi. Suhbat jarayonida u bir qancha 
muhim savollar berib ayniqsa uning jismoniy tarbiya darsiga qanaqa qilib 6sing 
matematika darsiga qatnamagan oʻquvchilarga matematikani jismoniy tarbiya 
bilan oʻtishi mumkinligini soʻraydi.
•
Danielle, Ogayoda 1-yil fan oʻqituvchisi vazifasida boʻlganida undan 
janob Volderwell, yaqinda Turkiyadan koʻchib kelgan va 10-sinf bolasi boʻlgan 
Mariusga test natijalarini tushuntirib berishni soʻradi. U 1-marta maktabga 
kelganida Kognitive bilimlarda test topshirib 58% bilan baholandi, lekin u oʻz 
uyida fanni tugatganida a’lo baho bilan tugatgandi. 
•
James, 3-yil boshlangʻich maktab oʻqituvchisi oʻqish boʻyicha 
qobiliyatli maktab sinfiga yozda yaxshi natija korsatgan sinfga tashrif 
buyurganda, 
ulardan 
kutilgan 
natijaga 
erishlmaganligi 
va 
yaxshi 
oʻzlashtirilmaganligi aniqlanadi. 
•
Miguel, 1-sinf oʻquvchisi, yozda 2ta test topshirib, oʻqishdan 3.3 ball 
va matematikadan 3.0 ball oldi. Williamning ota-onasi oʻglini 2-sinfga 
oʻtkazilishini xohlashdi va uning testdan olingan natijalari 3- sinfga mos deb 

---

201 
bahslashgan. Greg, 1-sinf oʻqituvchisi, Williamning ota-onasiga 3.3 balli bilan 
William 3-sinfda yaxshi oʻqiy olmasligini tushuntirgan. 
Standartlashtirilgan testni tushunishda bir qancha atama va gʻoyalarni 
rivojlantirishda va oʻzgartirish kiritishda qiyinchiliklar bor, bular “Hech bir bola 
ta’limdan chetda qolmaydi aktida” (2001) fikr –gʻoyalar toʻliq berilgan. Bu bob, 
boshlangʻich oʻqituvchilarni bilishi kerak boʻlgan asosiy fikrlarga asoslangan. 
Standartlashtirilgan testlar natijasiga qaratilgan normalar boshqalar bilan 
ham deyarli bogʻliq 
Ba'zi soʻnggi standartlashtirilgan testlar (Linn & Miller, 2005) barcha 
mezon-namuna va tartib namuna elementlarni oʻz ichiga olishi mumkin. Bu 
faqatgina test natijalari emas, balki bir kontent standartda mahorati, va darajasini 
talabalarning foiz misoli ma'lumot beradi. 
Standartlashtirilgan test sinovlari muhim natijalarga ega, ya'ni yuqori 
darajada boʻlishi mumkin. Bu natiajalar masalan, talabalar diplomini olish 
uchun boʻlib, bitiruv test talab qilinadi, yoki litsenziya olish uchun PRAXIS II ni 
oʻtish oʻqituvchining bir sharti hisoblanadi. Buning natajalari masalan maktablar 
uchun boʻlishi mumkin va NCLB ostida har bir maktabda oʻquvchilarning 
matematik bilimi foizini oshirish va har yili ularning oʻqish malakasini 
oshirishga erishish kerak. Bunday yutuqlarga erishishda muvaffaqiyatsizlik ham 
bor va bular faqat maktab binosining moliyaviy va qayta qurish kabilarni oʻz 
ichiga oladi. NCLB ostida, testlar bir kishi uchun emas balki butun maktabga 
yoʻnaltiriladi (Wise va DeMars 2005), testlarning natijasi ularning bilimiga 
ta’sir korsatmasligi mumkin, bunda testlar ular uchun juda oson ham boʻlishi 
mumkin. (Popham, 2005) leki hammasi natijari uchun moʻljallangan, 2005).