Oʻzbеkiston rеspublikasi oliy va oʻrta maхsus ta’lim vazirligi toshkеnt arхitеktura va qurilish instituti

 
Odob-axloq masalasi - shaxsiyat, koʻngilli rozilik 
Oʻqituvchilar oʻquvchilarning test natijalarini, bajarilgan ish haqida 
ma’lumotlarga va xulq atvor bayonlarini oʻqitishning muhim qismi sifatida 
qarashga oʻrganib qolishgan. Lekin agar oʻqituvchi harakat tadqiqotini olib 
borayotgan boʻlsa va ma’lumotlar maktabdan tashqariga e’lon qilinadigan 
boʻlsa, oʻqituvchi ota-onalardan(vasiylardan) va oʻquvchilardan ularning va 
oilalarining shaxsiyatiga tegmaslik uchun ruhsat soʻralishi kerak. Odatda ruhsat 
tadqiqotni yakunlaydigan, yigʻiladigan ma’lumotni ifodalaydigan, koʻngilli 
qatnashishni koʻrsatadigan va ishonch yoki amonimlikni koʻrsatadigan xat 
shaklida olinadi. Koʻp katta maktablarning rozi qilinadigan shaxsdan 
shuningdek xalq ta’limi boʻlimidagi shaxsdan rozilik olish uchun maxsus 
bajariladigan ishlari tartibi mavjud. Agar harakat tadqiqoti universitet boʻlimi 

---

199 
tomonidan oʻtkaziladigan boʻlsa universitetning ruhsat olish tartiblariga amal 
qilinishi zarur. 
Oʻqituvchilar uchun umumiy chigal tarafi oʻquvchning koʻngilli ravishda 
tadqiqotda ishtirok etishidir. Agar tadqiqot dars uchun boʻlsa, oʻquvchilarda 
qatnashmaslik imkoni bor. Bu oddiy oʻqituvchilar oʻquvchilarga ishni bajarishi 
shartligini yoki vazifani tugatishi zarurligini aytishga nisbatan teskari. 
Baholash va e’lon qilish. 
Oʻquvchilarning baholarini belgilash va koʻp maktablarda muammo 
bayonotlari, oraliq bayonotlari yoki oraliq baholari shuningdek smestrning 
oxirgi bahosi oʻqitishning muhim qismi hisoblanadi. Odatda bu bayonotlar 
pog;ozda chiqariladi va oʻquvchini uyiga yuboriladi yoki e-mail orqali 
joʻnatiladi. Borgan sari maktablar internetga asoslangan baholash sistemasiga 
oʻtmoqda. Bu ota onalarga farzandining rivojlantiruvchi bayonotlari va soʻnggi 
baholarni koʻrib borish imkonini beradi.
Baholash hisobga olishga koʻp omillar borligi sababli oʻqituvchilar uchun 
ogʻir boʻlishi mumkin. Qoʻshimchasiga bayonotlar turli baholash usullarini bir 
xil hajmda tugallaydi va shuning uchun oʻquvchilarning kuchli va kuchsiz 
taraflarini koʻrsatib bera olmaysi. Bu degani bilim uchun baholashga qaraganda 
bilimning baholanishiga koʻproq diqqat qaratadi degani. Oʻquvchilarning 
bahosini qoʻyayotganda bir qancha qarorlar qabul qilinishi kerak va ba’zi 
maktabarning oʻqituvchi amal qilishi kerak boʻlgan dasturlari mavjud. Bu 
boʻlimda biz baholashga bogʻliq boʻlgan bir qancha masalalarga murojaat 
etamiz.